पुरुषसूक्त श्लोक 2 पासून पुढे खालील गोष्टी सांगते. (संस्कृत लिप्यंतरण, आणि पुरुषसूक्तावरील माझे विचार जोसेफ पडिनजरेकर यांच्या क्राईस्ट इन द एन्शन्ट वेदाज (पृ. 346. 2007) या पुस्तकाच्या अभ्यासाद्वारे प्राप्त झाले आहेत.
| मराठी भाषांतर | संस्कृत लिप्यंतरण |
| सृष्टी ही पुरुषाचा गौरव आहे – म्हणून त्याचे वैभव थोर आहे. तरीही तो ह्या सृष्टीपेक्षा थोर आहे. पुरुषाचा एक चतुर्थांश (व्यक्तिमत्वाचा) भाग जगात आहे. त्याचा तीन चतुर्थांश भाग अद्याप सार्वकालिकरित्या स्वर्गात जगत आहे. पुरुष स्वतःच्या एक चतुर्थांश भागानिशी वर स्वर्गात चढला. तेथून त्याने सर्व प्राणीमात्रात जीवन पसरविले. | इतवन् अस्य महिम अतो ज्ययम्स्च पुरूषरूपादो-अस्य विस्व भ् उ तनि त्रिपद् अस्यम्र्त्म् दिवित्रिपद् उर्ध्व उदैत् पुरुषः पदोउ-अस्येह अ भवत् पुनरू ततो विस्वन्न्वि अक्रमत् ससननसने अभि |
येथे जी प्रतिमासृष्टी वापरली आहे ती समजणे कठीण आहे. तथापि हे स्पष्ट आहे की हे श्लोक पुरुषाच्या महानतेबद्दल आणि गौरवाबद्दल बोलत आहे. तो सृष्टीपेक्षा श्रेष्ठ आहे हे त्यात स्पष्टपणे सांगितलेले आहे. आपण हे सुद्धा समजू शकतो की त्याच्या महानतेचा केवळ एक भाग या जगात प्रकट करण्यात आला आहे. पण ते त्याच्या देहधारणाविषयी म्हणजे अवताराविषयी देखील सांगते – लोकांचे जग जेथे तुम्ही आणि मी राहतो (‘त्याचा एक चतुर्थांश येथे जन्मला’). म्हणून जेव्हा देव त्याच्या देहस्वरूपात खाली आला तेव्हा त्याने या जगात त्याच्या गौरवाचा फक्त एक भाग प्रकट केला. जेव्हा त्याने जन्म घेतला तेव्हा त्याने स्वतःला रिक्त केले. श्लोक 2 मध्ये पुरुषाचे जसे वर्णन करण्यात आले होते त्याच्याशी हे सुसंगत आहे – ‘स्वतःला दहा बोटांपर्यंत मर्यादित केले.’
ज्याप्रकारे वेद पुस्तकात (बायबल) नासरेथच्या येशूच्या देहधारणाविषयी अथवा अवताराविषयी वर्णन करण्यात आले आहे त्याच्याशी सुद्धा हे सुसंगत आहे. त्याच्याविषयी ते म्हणते की
ते परिश्रम ह्यासाठी की… ज्ञानाची पूर्ण खातरी ही संपत्ति त्यांना विपुल मिळावी; व देवाचे रहस्य म्हणजे ख्रिस्त ह्यांचे पूर्ण ज्ञान त्यांस व्हावे. त्या ख्रिस्तामध्ये ‘ज्ञानाचे’ व बुध्दीचे सर्व ‘निधि गुप्त आहेत.’
कलस्सैकरांस पत्र 2:2-3
म्हणून ख्रिस्त हा देवाचा अवतार होता पण त्याचे प्रकटीकरण मोठ्या प्रमाणात ‘गुप्त’ होते. ते कसे गुप्त होते. ते पुढे स्पष्ट करते:
अशी जी चित्तवृत्ति ख्रिस्त येशूच्या ठायी होती ती तुमच्या ठायीहि असो:
6 तो, देवाच्या स्वरूपाचा असूनहि,
देवाच्या बरोबरीचे असणे हा लाभ आहे असे त्याने
मानिले नाही,
7 तर त्याने स्वतःला रिक्त केले,
म्हणजे मनुष्याच्या प्रतिरूपाचे होऊन,
दासाचे स्वरूप धारण केले.
8 आणि मनुष्यप्रकृतीचे असे प्रगट होऊन,
त्याने मरण –
आणि तेंहि वधस्तंभावरचे मरण सोशिले!
येथपर्यंत आज्ञापालन करून
त्याने स्वतःला लीन केले.
9 ह्यामुळे देवाने त्याला अत्युच्च केले,
आणि सर्व नावांपेक्षा जे श्रेष्ठ नांव ते त्याला दिले,
फिलिप्पैकरांस पत्र 2:5-9
अशाप्रकारे येशूने जेव्हा देहधारण केले तेव्हा त्याने ‘स्वतःला रिक्त केले’ आणि त्या स्थितीत स्वतःला त्याच्या बलिदानासाठी तयार केले. त्याने प्रकट केलेले गौरव केवल आंशिक होते, अगदी जसे पुरुषसूक्त सांगते. हे त्याच्या येणार्‍या बलिदानासमान होते. पुरुषसूक्तात तोच विषय घेतलेला आहे कारण ह्या श्लोकानंतर पुरुषाच्या आंशिक गौरवाचे वर्णन करण्यापासून ते त्याच्या बलिदानावर लक्ष देण्याकडे वळते. आपण आपल्या पुढील पोस्टमध्ये ते पाहू या