आम्ही पाहिले की ‘ख्रिस्त’ हे जुन्या कराराचे शीर्षक आहे . आता आपण हा प्रश्न पाहू: नाझरेथच्या येशूने जुन्या करारात ‘ख्रिस्त’ भाकीत केले होते का?
डेव्हिडच्या ओळीतून
ओल्ड टेस्टामेंटमधील स्तोत्र १३२, येशूच्या जगण्याच्या १००० वर्षांपूर्वी लिहिलेले, एक विशिष्ट भविष्यवाणी होती. ते म्हणाले:
10 तुझा सेवक दावीद याच्या भल्यासाठी,
निवडलेल्या राजाला नकार देऊ नकोस.
11 परमेश्वराने दावीदाला वचन दिले.
परमेश्वराने दावीदाशी प्रामाणिक राहाण्याचे वचन दिले.
राजे दावीदाच्या कुटुंबातूनच येतील असे वचन परमेश्वराने दिले….13 परमेश्वराने त्याच्या मंदिरासाठी सियोनपर्वत निवडला.
स्तोत्रसंहिता 132:10-17
त्याच्या वस्ती साठी त्याला ती जागा पाहिजे होती….,
17 मी या जागेवर दावीदाला बलवान बनवीन.
मी माझ्या निवडलेल्या राजाला दिवा देईन.
येशूच्या खूप आधी, स्तोत्रांनी भविष्यवाणी केली होती की देवाचा अभिषिक्त (म्हणजे ‘ख्रिस्त’) डेव्हिडकडून येईल. म्हणूनच शुभवर्तमानात येशू दाविदाच्या वंशावळीत असल्याचे दाखवले आहे. येशू ही भविष्यवाणी पूर्ण करतो हे आपण पाहावे अशी त्यांची इच्छा आहे.
नवीन करार त्याच्या पहिल्या वचनापासून या अधिकाराने सुरू होतो.
1 येशु ख्रिस्ताचा कुलवृत्तांत येणेप्रमाणे: तो दाविदाच्या कुळात जन्मला. दावीद अब्राहामाच्या कुळातील होता.
मत्तय 1:1
येशू खरोखर दाविदाच्या वंशातील होता का?
पण त्यांनी केवळ ‘पूर्ती’ मिळवण्यासाठी वंशावळी बनवल्या नाहीत हे कसे कळेल ? ते येशूबद्दल सहानुभूती दाखवत होते आणि म्हणूनच कदाचित त्यांना सत्याची अतिशयोक्ती करायची होती.
खरोखर काय घडले हे शोधण्याचा प्रयत्न करताना, प्रतिकूल साक्षीदारांची साक्ष घेण्यास मदत होते. वस्तुस्थिती पाहण्यासाठी एक विरोधी साक्षीदार उपस्थित होता परंतु तो एकंदर विश्वासाशी सहमत नाही. त्यामुळे अशा साक्षीदाराला खोटी साक्ष नाकारण्याचा हेतू असतो. समजा A आणि B व्यक्तींमध्ये कार अपघात झाला. अपघातासाठी दोघेही एकमेकांना दोष देतात – म्हणून ते विरोधी साक्षीदार आहेत. व्यक्ती A म्हणते की त्याने अपघातापूर्वी व्यक्ती B ला मजकूर पाठवताना पाहिले आणि व्यक्ती B ने हे मान्य केले. मग आपण असे गृहीत धरू शकतो की वादाचा हा भाग खरा आहे कारण B व्यक्तीला या मुद्द्याशी सहमत होण्यासारखे काहीही नाही.
त्याच प्रकारे, शत्रुत्वाच्या ऐतिहासिक साक्षीदारांच्या नोंदी पाहिल्यास, येशूसोबत खरोखर काय घडले हे ठरवण्यास मदत होऊ शकते. नवीन कराराचे अभ्यासक डॉ. एफएफ ब्रूस यांनी तालमूड आणि मिश्नाहमधील येशूच्या ज्यू रब्बी संदर्भांचा अभ्यास केला. त्याने येशूबद्दल खालील टिप्पणी नोंदवली:
उल्ला म्हणाला: त्याच्यासाठी (म्हणजे येशू) एवढ्या आवेशाने बचावासाठी प्रयत्न केले गेले असते यावर तुमचा विश्वास असेल का? तो एक फसवणूक करणारा होता आणि सर्व दयाळू म्हणतो: ‘तू त्याला सोडू नकोस आणि त्याला लपवू नकोस’ [Deut 13:9] येशूच्या बाबतीत हे वेगळे होते कारण तो राज्याच्या जवळ होता ” p. ५६
एफएफ ब्रुसने त्या रॅबिनिकल विधानाबद्दल ही टिप्पणी केली आहे:
चित्रण असे आहे की ते त्याच्यासाठी बचाव शोधण्याचा प्रयत्न करीत होते (ख्रिश्चनांच्या विरूद्ध माफी मागणारी नोट येथे सापडली आहे). अशा गुन्ह्यांसह ते एखाद्याचा बचाव करण्याचा प्रयत्न का करतील? कारण तो ‘राज्याच्या जवळ’ म्हणजेच डेव्हिडच्या जवळ होता. p ५७
दुसऱ्या शब्दांत, शत्रु यहुदी रब्बींनी गॉस्पेल लेखकांच्या दाव्याला विरोध केला नाही की येशू दाविदाचा होता. त्यांनी येशूचा ‘ख्रिस्त’ हा दावा मान्य केला नाही आणि त्याच्याबद्दलच्या शुभवर्तमानाच्या दाव्यांचा विरोध केला. पण तरीही त्यांनी कबूल केले की येशू दाविदाच्या राजघराण्यात होता. म्हणून आपल्याला माहित आहे की गॉस्पेल लेखकांनी केवळ ‘पूर्ती’ मिळविण्यासाठी हे केले नाही. विरोधी साक्षीदार देखील या मुद्द्यावर सहमत आहेत.
तो व्हर्जिनपासून जन्मला होता का?
येशूने ही भविष्यवाणी केवळ ‘योगायोगाने’ पूर्ण केली असण्याची शक्यता आहे. राजघराण्यातील इतर लोकही होते. पण कुमारिकेचा जन्म! हे ‘योगायोगाने’ घडण्याची शक्यता नाही. ते एकतर आहे:
- एक गैरसमज,
- एक फसवणूक, किंवा
- एक चमत्कार – दुसरा कोणताही पर्याय खुला नाही.
आदामच्या उत्पत्तीच्या अहवालात येत्या कुमारी जन्माचा इशारा दिला आहे . नवीन करारात, ल्यूक आणि मॅथ्यू स्पष्टपणे सांगतात की मेरीने कुमारी असताना येशूला गर्भधारणा केली. मॅथ्यूने असा दावा देखील केला की ही यशया (सीए 750 ईसापूर्व) मधील भविष्यवाणीची पूर्णता होती ज्याने म्हटले:
14 तेव्हा देव माझा प्रभु तुला स्वतःहून चिन्ह देईल:
त्या कुमारिकेकडे पाहा ती गर्भवती आहे.
यशया 7:14 (आणि पूर्णता म्हणून मॅथ्यू 1:23 मध्ये उद्धृत)
ती मुलाला जन्म देईल.
ती त्याचे नाव इम्मानुएल ठेवील.
कदाचित हा फक्त एक गैरसमज होता. मूळ हिब्रू הָעַלְמָ֗ה (उच्चार haalmah ), ज्याचे भाषांतर ‘कुमारी’ आहे, त्याचा अर्थ ‘तरुण युवती’ असाही होऊ शकतो, म्हणजे एक तरुण अविवाहित स्त्री. ई.पू. ७५० मध्ये कदाचित यशयाला इतकेच म्हणायचे होते. मॅथ्यू आणि ल्यूक यांच्याकडून येशूची पूजा करण्याची धार्मिक गरज असल्याने त्यांनी यशयाचा अर्थ ‘कुमारी’ असा गैरसमज केला जेव्हा यशयाचा अर्थ खरोखर ‘तरुण स्त्री’ होता. तिच्या लग्नापूर्वी मेरीची दुर्दैवी गर्भधारणा जोडा आणि ती येशूच्या जन्मात ‘दैवी पूर्णता’ म्हणून विकसित झाली.
सेप्टुआजिंटचा साक्षीदार
बऱ्याच लोकांकडे असे काहीसे प्रगत स्पष्टीकरण आहेत. कोणीही याचे खंडन करू शकत नाही कारण कोणीतरी कुमारी होती की नाही हे सिद्ध करणे अशक्य आहे. पण ते स्पष्टीकरण खूप सोपे आहे. यहुदी रब्बींनी 250 ईसापूर्व सुमारे हिब्रू जुन्या कराराचे ग्रीकमध्ये भाषांतर केले. ओल्ड टेस्टामेंटच्या या ग्रीक भाषांतराला सेप्टुआजिंट असे म्हणतात . म्हणून येशू जगण्याच्या दोनशे पन्नास वर्षांपूर्वी यहुदी रब्बींनी यशया 7:14 चा त्यांचा अर्थ लिहून ठेवला. या यहुदी रब्बींनी यशया ७:१४ चे हिब्रूमधून ग्रीकमध्ये भाषांतर कसे केले? त्यांनी ‘युवती’ की ‘कुमारी’ असे भाषांतर केले? बऱ्याच लोकांना हे माहित आहे की मूळ हिब्रू הָעַלְמָ֗ה चा अर्थ ‘तरुण स्त्री’ किंवा ‘कुमारी’ असा असू शकतो. परंतु काही लोक सेप्टुआजिंटचे साक्षीदार आणतात ज्याचे भाषांतर παρθένος (उच्चारित पार्थेनोस ) असे केले जाते, ज्याचा विशेष अर्थ ‘व्हर्जिन’ असा होतो.
दुसऱ्या शब्दांत, 250 ईसापूर्व 250 मधील अग्रगण्य यहुदी रब्बींनी, येशूच्या जन्माच्या दोनशे वर्षांपूर्वी, हिब्रू यशयाच्या भविष्यवाणीचा अर्थ ‘कुमारी’ असा समजला. गॉस्पेल लेखकांनी किंवा सुरुवातीच्या ख्रिश्चनांनी कुमारी जन्माचा शोध लावला नाही. येशू येण्याच्या खूप आधीपासून ज्यू विचारात होते.
रब्बींना माहित होते की कुमारी काय आहे
250 ईसापूर्व 250 मधील प्रमुख यहुदी रब्बींनी कुमारिकेला मुलगा झाल्याची भविष्यवाणी करणारा इतका विलक्षण अनुवाद का केला असेल ? ते अंधश्रद्धाळू आणि अवैज्ञानिक होते असे तुम्हाला वाटत असेल तर पुन्हा विचार करूया. त्या काळातील लोक शेतकरी होते. प्रजनन कसे कार्य करते हे त्यांना माहित होते. सेप्टुआजिंटच्या शेकडो वर्षांपूर्वी अब्राहमला माहित होते की एका विशिष्ट वयानंतर रजोनिवृत्ती येते आणि नंतर बाळंतपण अशक्य होते . नाही, 250 BCE मधील रब्बींना आधुनिक रसायनशास्त्र आणि भौतिकशास्त्र माहित नव्हते, परंतु प्राणी आणि लोकांचे पुनरुत्पादन कसे होते हे त्यांना समजले. कुमारिका जन्म घेणे अशक्य आहे हे त्यांना माहीत असते . पण त्यांनी मागे हटले नाही आणि सेप्टुअजिंटमधील ‘युवती’ असे भाषांतर केले. नाही, त्यांनी कृष्णधवल शब्दात सांगितले की कुमारिकेला मुलगा होईल.
मेरीचा संदर्भ
आता या कथेचा पूर्णत्वाचा भाग विचारात घ्या. मरीया कुमारी होती हे कोणीही सिद्ध करू शकत नाही. पण उल्लेखनीय म्हणजे, ती आयुष्याच्या एकमेव आणि अगदी छोट्या टप्प्यावर होती जिथे हा एक खुला प्रश्न राहू शकतो. हे मोठ्या कुटुंबांचे वय होते. दहा मुले असलेली कुटुंबे सामान्य होती. ते पाहता, येशू सर्वात मोठा मुलगा असण्याची शक्यता काय होती? कारण जर त्याला मोठा भाऊ किंवा बहीण असती तर आपल्याला निश्चितपणे माहित असते की मेरी कुमारी नव्हती. आमच्या काळात जेव्हा कुटुंबात सुमारे 2 मुले असतात तेव्हा ही 50-50 शक्यता असते, परंतु तेव्हा ती 10 पैकी 1 च्या जवळ होती. 10 पैकी 9 संधी होती की व्हर्जिनची ‘पूर्ती’ फक्त येशूला एक मोठी भावंड होती या साध्या वस्तुस्थितीमुळे नाकारली जावी. पण शक्यता विरुद्ध त्याने तसे केले नाही.
आता यामध्ये मेरीच्या व्यस्ततेची उल्लेखनीय वेळ जोडा. तिचे लग्न होऊन काही दिवस राहिले असते, तर कुमारी ‘पूर्ती’ पुन्हा सहजरित्या फेटाळली जाऊ शकते. दुसरीकडे, जर ती अद्याप गुंतलेली नसताना गरोदर राहिली तर तिला तिची काळजी घेण्यासाठी मंगेतर नसता. त्या संस्कृतीत, गर्भवती पण अविवाहित स्त्री म्हणून तिला एकटे राहावे लागले असते – जर तिला जगण्याची परवानगी मिळाली असती.
या उल्लेखनीय आणि संभव नसलेल्या ‘योगायोगां’मुळे कुमारी जन्माला येणं अशक्य होतं की मला धक्का बसतो . हे योगायोग अपेक्षित नाहीत. त्याऐवजी ते समतोल आणि वेळेची भावना दर्शवतात जणू एक मन योजना आणि हेतूने कार्यक्रम आयोजित करत आहे.
रब्बीनिकल लेखनाचा साक्षीदार
जर येशूच्या जन्माआधी मेरीचे लग्न झाले असते किंवा येशूला मोठी भावंडं असती, तर शत्रु यहुदी साक्षीदारांनी हे नक्कीच दाखवलं असतं. त्याऐवजी, असे दिसते की, पुन्हा एकदा, ते या मुद्द्यावर सुवार्ता लेखकांशी सहमत आहेत. एफएफ ब्रूस रब्बीनिकल लिखाणात येशूचा उल्लेख कसा आहे हे स्पष्ट करताना नमूद केले आहे.
रब्बीनिकल साहित्यात येशूला येशू बेन पँटेरा किंवा बेन पंडिरा असे संबोधले जाते. याचा अर्थ ‘पँथरचा मुलगा’ असा होऊ शकतो. सर्वात संभाव्य स्पष्टीकरण असे आहे की हे पार्थेनोसचे अपभ्रंश आहे, ‘व्हर्जिन’ साठी ग्रीक शब्द आहे आणि त्याला व्हर्जिनचा मुलगा म्हणून ख्रिश्चन संदर्भातून उद्भवला आहे (p57-58)
आज, येशूचा काळ म्हणून, येशू आणि सुवार्तेच्या दाव्यांशी वैर आहे. तेव्हा आताच्या प्रमाणेच त्याला मोठा विरोध झाला. परंतु फरक असा आहे की त्यावेळेस साक्षीदार देखील होते आणि विरोधी साक्षीदार म्हणून त्यांनी काही मूलभूत मुद्द्यांचे खंडन केले नाही जे ते निश्चितपणे खंडन करू शकतील, जर हे मुद्दे तयार केले गेले असतील किंवा चुकले असतील.