दिवस 2: येशूचे मंदिर बंद करणे…प्राणघातक शॉटडाउनकडे

येशूने यरूशलेममध्ये राजपदासाठी दावा करीत आणि सर्व राष्ट्रासाठी प्रकाश म्हणून प्रवेश केला होता. याद्वारे इतिहासातील सर्वात खळबळजनक आठवड्याची सुरूवात झाली, जे आजही जाणवते. परंतु नंतर मंदिरात त्याने जे केले ज्यामुळे पुढाऱ्यांसोबत त्याच्या उग्र संघर्षाचा स्फोट झाला. त्या मंदिरात काय घडले हे समजून घेण्यासाठी आपण त्याची तुलना आजच्या सर्वात श्रीमंत आणि लोकप्रिय मंदिरांशी केली पाहिजे.

भारताची श्रीमंत आणि प्रसिद्ध मंदिरे

बृहदिश्वर मंदिर

 (राजाराजेश्वरम किंवा पेरुवुदैयर कोविल) तामिळ राजा चोल 1 यांने बांधले होते (1003-1010 ख्रिस्तपूर्व) आणि ते एक शाही मंदिर बनले. त्याच्या बांधकामामध्ये राजा आणि साम्राज्याचे सामर्थ्य आणि संसाधने असल्यामुळे हे मंदिर भव्य होते, कापलेल्या विशाल ग्रॅनाइट दगडांनी ते बांधले होते. पूर्ण झाल्यावर बृहदीश्वर मंदिर हे भारतातील सर्वात मोठे मंदिर होते आणि आज “भव्य जिवंत चोल मंदिरांचे” सर्वोत्कृष्ट उदाहरण मानले जाते.

• भव्य बृहदीश्वर मंदिर
• बृहदीश्वर स्थान
• बृहदीश्वरः आणखी एक लाभ

कैलास पर्वतावरील शिवाच्या नियमित घरास पूरक घर म्हणून दक्षिणेकडील घर बांधले गेले असल्यामुळे, हे मालक, जमीनदार आणि सावकार म्हणून काम करीत होते. या क्रियाकलापांमुळे बृहदीश्वर मंदिर दक्षिण भारतातील एका प्रमुख आर्थिक संस्थेत रूपांतरित झाले आणि त्यात बरीच संपत्ती जोडली गेली. राजाच्या सरकारने अशा शाही मंदिराच्या कर्मचाऱ्यांची नेमणूक केली जे स्पष्ट-परिभाषित सत्ता आणि जबाबदारीने काम करीत असत. यामुळे, इतर कोणत्याही मंदिराकडे या मंदिरासारखी मालमत्ता, सोने आणि रोकड नव्हते, जोपर्यंत ते खालील मंदिरामुळे प्रभ्राावहीन ठरले नाही…

वेंकटेश्वर मंदिर

आंध्र प्रदेशातील तिरुपती येथे आहे. हे मंदिर वेंकटेश्वरास (बालाजी, गोविंदा किंवा श्रीनिवास) समर्पित आहे. या मंदिराची इतर नावे आहेत: तिरुमला मंदिर, तिरुपती मंदिर आणि तिरुपती बालाजी मंदिर. यावर आंध्र प्रदेश सरकारचे नियंत्रण आहे, जे या मंदिरातून मिळणाऱ्या महसूलाचा वापर करते. वेंकटेश्वर मंदिर हे भारतातील सर्वात श्रीमंत मंदिर आहे आणि जगातील सर्वात श्रीमंत धार्मिक संस्था म्हणून ओळखले जाते.

• तिरुपती येथील व्यंकटेश्वर मंदिर
• आंध्र प्रदेशातील स्थान

हे नियमितपणे दररोज एक लाख अभ्यागतांना आकर्षित करते आणि सामान्यतः रोख आणि सोन्याच्या रूपात, परंतु केसांच्या रूपात सुद्धा त्याला भक्तांकडून मोठ्या प्रमाणात भेटी मिळतात. वेंकटेश्वर स्थानिक मुलीशी लग्न करून हुंड्याच्या कर्जाच्या सापळ्यात पडला होता या कथेतून ही सुरूवात होते. अनेक भाविकांचा असा विश्वास आहे की ते त्याच्यासाठी काही व्याजाची परतफेड करण्यात मदत करतात. कोविड –19 मुळे, मंदिर संकटात पडले आहे आणि त्याला 1200 कामगारांना बाहेर काढावे लागले आहे.

पद्मनाभस्वामी मंदिर…

केरळमधील श्रीमंत मंदिरांच्या यादीत नुकतेच प्रथम क्रमांकावर आहे. या मंदिरात पद्मनाभस्वामी, सर्प आदि शेषावर विराजमान आहेत, हे मुख्य दैवत आहे. त्याचा सर्वात मोठा उत्सव म्हणजे लक्ष दीप, किंवा दर 6 वर्षी एक लाख दिवे असतात. 2011 मध्ये सरकारी अधिकाऱ्यांनी घोषित केले होते की त्यांना पद्मनाभस्वामी मंदिराच्या गुप्त भूमिगत तळघरात हिरे, सोन्याचे नाणी, सोन्याच्या मूर्ती, दागिने व इतर संपत्तींनी भरलेली पोती सापडली आहेत. तज्ञांचा आता अंदाज आहे की त्याचे मोल 20 अब्ज यूएस डॉलर्स आहे.

• सुवर्ण पद्मनाभस्वामी
• पद्मनाभस्वामी स्थान
• पद्मनाभस्वामी मंदिर

इब्री मंदिर

इब्री लोकांचे एकच मंदिर होते आणि ते यरूशलेमात होते. बृहदीश्वरप्रमाणे, हे एक शाही मंदिर होते, जे राजा शलमोन याने ख्रि. पू. 950 मध्ये बांधले होते. ही एक विस्तृत रचना होती ज्यात बरेच कोरीव काम, सजावट आणि बरेच सोने होते. पहिल्या मंदिराचा नाश झाल्यानंतर इब्री लोकांनी अगदी त्याच जागेवर दुसरे मंदिर बांधले. हेरोद द ग्रेट याने या मंदिराचा मोठ्या प्रमाणात विस्तार केला, जेणेकरून येशूच्या प्रवेशाच्या वेळी हे रोमन साम्राज्यातली सर्वात भव्य बांधकाम होते, जे पूर्णपणे सोन्याने सुशोभित केलेले होते. यहूदी यात्रेकरांचा आणि रोमन साम्राज्यास भेट देणाऱ्या पर्यटकांचा स्थिर प्रवाह विख्यात उत्सवांच्या निमित्ताने मोठ्या प्रमाणात येत असे. अशा प्रकारे तेथे पुजारी आणि पुरवठा करणारे मोठ्या संख्येने होते ज्यांनी मंदिरातील उपासना समृद्ध उद्योगात बदलली होती.

• यरूशलेमाच्या मंदिराचा ऐतिहासिक नमूना यरूशलेमात उंच वसलेले मंदिर

संपत्ती, प्रतिष्ठा, सत्ता आणि भव्यतेमध्ये हे मंदिर बृहदीश्वर, व्यंकटेश्वर आणि पद्मनाभस्वामी मंदिरांसारखे होते.

तरीही ते इतर बाबतींत भिन्न होते. संपूर्ण देशातील हे एकमेव मंदिर होते. त्याच्या आवारात मूर्ती किंवा प्रतिमा नव्हत्या. यावरून असे दिसून येते की देवाचे प्राचीन इब्री प्रवक्त्यांद्वारे त्याच्या निवासस्थानाविषयी काय म्हटले होते.

1 परमेश्वर म्हणतो, “आकाश माझे सिंहासन व पृथ्वी माझे पादासन आहे; तुम्ही माझ्यासाठी कशा प्रकारचे घर बांधणार? मला विश्रांतीसाठी कोणते स्थळ असणार?”

2 परमेश्वर म्हणतो, “ह्या सर्व वस्तू माझ्याच हाताने बनलेल्या आहेत; म्हणून त्या माझ्या झाल्या आहेत; पण जो दीन व भग्नहृदय आहे व माझी वचने ऐकून कंपायमान होतो, त्याच्याकडे मी पाहतो.

यशया 66:1-2अ

परमेश्वर देव तेथे राहत नव्हता. त्याऐवजी हे असे ठिकाण होते जेथे मनुष्य देवाची भेट घेऊ शकत असे, तेथेे त्याची उपस्थिती सक्रिय होती. तेथे उपासक नव्हे तर देव क्रियाशील अभिकर्ता होता.

सक्रिय अभिकर्ता चाचणी: देव किंवा यात्रेकरू?

त्याविषयी असा विचार करा. बृहदीश्वर, व्यंकटेश्वर आणि पद्मनाभस्वामी मंदिरांमध्ये जाताना, भक्त कोणत्या दैवताची ते उपासना करतील याची निवड करतात. उदाहरणार्थ, बृहदीश्वर मंदिर जरी शिवाला समर्पित असले तरी त्यात इतर देवता आहेत: विष्णू, गणेश, हरिहर (अर्धा शिव, अर्धा विष्णू), सरस्वती. म्हणून ब्रहदीश्वरात प्रवेश करताना कोणत्या देवतांची उपासना करावी हे निवडण्याची भक्तांची अपेक्षा आहे. ते सर्वांची भक्ति करू शकतात, काहींची किंवा त्यांच्या आवडीच्या कोणत्याही वेगवेगळ्या दैवतांची भक्ति करू शकतात. या सर्व मंदिरांमध्ये हे सत्य आहे की त्यांत अनेक मूर्ति आहेत. देवता निवडण्याचे कर्तव्य यात्रिकांवर अवलंबून असते.

शिवाय, या मंदिरांमध्ये कोणत्या प्रकारच्या किंवा किती प्रमाणात देणग्या द्यावयाचे हे भक्त निवडतात. ही मंदिरे शतकानुशतके समृद्ध झाली आहेत कारण यात्रेकरूंनी, राजांनी व अधिकाऱ्यांनी ठरविले की ते काय देतील. मंदिरातील देवतांनी कोणती भेट द्यावे हे स्वतः लिहून दिले नाही.

आपण देवतांची उपासना करण्यासाठी जरी तीर्थयात्रा करीत असलो, तरी देवतांनी आपली निवड करावी अशी आपण कधी अपेक्षा करीत नसल्यामुळे आपण त्या खरोखरच शक्तिहीन असल्यासारखे कार्य करतो, त्याऐवजी आम्ही त्यांना निवडतो.

मंदिर, देव किंवा यात्रेकरू यापैकी सक्रिय अभिकर्ता कोण आहे हे विचारण्याच्या निवडीमुळे, आपण दुःख सप्ताहाच्या दुसऱ्या दिवशी, येशूबरोबर जे घडले ते समजू शकतो. त्या मंदिराचा देव, ज्याने स्वर्ग व पृथ्वी निर्माण केली त्याने त्याची आणि आवश्यक भेटवस्तूची निवड केली. या दृष्टीकोनातून आपण पाश्र्वभूमीतील नियमांचे पुनरावलोकन करतो.

त्या दिवशी कोंकराची निवड करणे

येशूने निसान 9च्या दिवशी पवित्र सप्ताहाच्या पहिला दिवशी रविवारी, यरुशलेमात प्रवेश केला. प्राचीन इब्री वेदांनी दुसऱ्या दिवशी, निसान 10 साठी नियम देऊन त्यास त्यांच्या दिनदर्शिकेत अनन्य ठरविले. यापूर्वी पंधराशे वर्षांपूर्वी, देवाने मोशेला आगामी वल्हांडणाच्या सणाची तयारी कशी करावी याचे मार्गदर्शन केले होते. देव म्हणाला होता :

1 मग परमेश्वराने मिसर देशात मोशे व अहरोन ह्यांना सांगितले की,

2 “हा महिना तुम्हांला आरंभीचा महिना व्हावा; तुमचा हा वर्षाचा पहिला महिना व्हावा.

3 इस्राएलाच्या सर्व मंडळीला सांगा की, ह्या महिन्याच्या दहाव्या दिवशी तुम्ही आपापल्या वाडवडिलांच्या घराण्यांप्रमाणे एकेका घराण्यामागे एकेक कोकरू घ्यावे;

निर्गम 12:1-3

… आणि फक्त त्या दिवशी

निसान हा यहूदी वर्षाचा पहिला महिना होता. म्हणूनच, मोशेपासून पुढे प्रत्येक यहूदी कुटूंब निसान 10 रोजी येणाऱ्या वल्हांडणाच्या उत्सवासाठी आपल्या कोंकराची निवड करीत असे. ते फक्त त्या दिवशी निवड करीत. ते यरुशलेमाच्या मंदिरात वल्हांडण सणाच्या कोंकऱ्यांची निवड करीत – अगदी त्याच ठिकाणी जेथे आधी अब्राहामाच्या बलिदानाने यरुशलेमाला पवित्र केले होते. एका विशिष्ट ठिकाणी, एका विशिष्ट दिवशी (निसान 10) रोजी यहूदी येणाऱ्या वल्हांडण सणासाठी (निसान 10) त्यांच्या कोकऱ्याची निवड करीत.

जसे आपण कल्पना कराल की, लोक आणि प्राणी यांचा मोठा समुदाय, विनिमयार्थीचा कोलाहल, चलन विनिमय निसान 10 रोजी मंदिरास उन्मादी बाजारात रूपांतरित करणार होते. बृहदीश्वर, व्यंकटेश्वर आणि पद्मनाभस्वामी मंदिरांमध्ये आज पाहिलेले उपक्रम आणि यात्रेकरू तुलनात्मकदृष्ट्या शांत दिसतील.

येशू निवडलेला आहे – मंदिर बंद करण्याद्वारे

शुभवर्तमानात येशूने त्या दिवशी काय केले याची नोंद आहे. जेव्हा ते म्हणते की ‘पुढच्या दिवशी’ हा दिवस यरूशलेममध्ये शाही प्रवेशानंतरचा दुसरा दिवस होता, निसानच्या दहाव्या दिवशी मंदिरात वल्हांडण सणाचे कोकरे निवडण्याचा दिवस.

येशू यरुशलेमेत आल्यावर मंदिरात गेला (निसान 9).

मार्क 11:11

दुसऱ्या दिवशी सकाळी (निसान 10)…

दुसऱ्या दिवशी (निसान 10).

मार्क 11:12अ

15 मग ते यरुशलेमेस येऊन पोहचल्यावर येशू मंदिरात गेला व मंदिरात क्रय-विक्रय करणार्‍यांना बाहेर घालवून देऊ लागला. त्याने सराफांचे चौरंग व कबुतरे विकणार्‍यांच्या बैठका उलथून टाकल्या;

16 त्याने कोणालाही कसल्याच भांड्याची मंदिरामधून नेआण करू दिली नाही.

17 मग तो त्यांना शिक्षण देऊ लागला व म्हणाला की, “‘माझ्या घराला सार्वराष्ट्रीय प्रार्थनामंदिर म्हणतील,’ असा शास्त्रलेख आहे ना? परंतु तुम्ही तर ही ‘लुटारूंची गुहा’ करून टाकली आहे.”

मार्क 11:15-17  

येशू सोमवारी, निसान 10 रोजी मंदिरात गेला आणि उत्साहाने व्यावसायिक क्रियाकलाप बंद केले. प्रार्थनेत खरेदी-विक्रीमुळे अडथळा निर्माण झाला होता, विशेषतः इतर देशांमधील लोकांच्या. या राष्ट्रांसाठी प्रकाश असल्याने त्याने व्यापार थांबवून तो अडथळा मोडला. परंतु एकाच वेळी न पाहिलेले काहीतरी घडले, जे स्वामी योहानाने येशूमध्ये ओळखलेल्या नावात प्रकट झाले.

देव त्याचा कोकरा निवडतो

त्याचा परिचय देतांना योहान म्हणाला होता :

29 दुसर्‍या दिवशी येशूला आपणाकडे येताना पाहून तो म्हणाला, “हा पाहा, जगाचे पाप हरण करणारा देवाचा कोकरा!

योहान 1:29

येशू हा ‘देवाचा कोकरा’ होता. अब्राहमाच्या बलिदानामध्ये, देवानेच अब्राहामाच्या मुलाची जागा घेण्यासाठी कोकरू निवडले होते. मंदिर त्याच ठिकाणी होते. जेव्हा येशूने निसान 10 च्या दिवशी मंदिरात प्रवेश केला तेव्हा देवाने त्याला आपला वल्हांडण कोकरा म्हणून निवडले. त्याची निवड करण्यासाठी याच दिवशी तो मंदिरात असावयास हवा होता.

तो तेथे होता.

परमेश्वराच्या निवडीचेपाचारण फार पूर्वी भाकिताच्या रूपात देण्यात आले होते :

बलिदान आणि तुला अर्पण नको
पण माझे कान तू उघडले आहेस-
तुम्हाला होमबली व पापबली पाहिजे नाहीत.
7 मग मी म्हणालो, “मी येथे आहे.”
हे पुस्तक माझ्याविषयी लिहिलेले आहे.
8 देवा, तुझी इच्छा पूर्ण करण्याची माझी इच्छा आहे.
तुझी शिकवण माझ्या हृदयात आहे. ”

स्तोत्र 40:6-8

मंदिरातील क्रियाकलाप भेटवस्तू आणि अर्पणांद्वारे पुरविले जातात. परंतु ही कधीच ईश्वराची प्राथमिक इच्छा नव्हती. या भविष्यवाणीत असे दर्शविले गेले होते की त्याने एका विशिष्ट व्यक्तीची इच्छा केली आहे. जेव्हा देव त्याला पाही तेव्हा तो त्याला हाक मारी आणि ही व्यक्ती त्याला प्रतिसाद देई. जेव्हा येशूने मंदिर बंद केले तेव्हा असे झाले. भविष्यवाणीने त्याचे भाकित केले आणि घटना ज्याप्रकारे उलगडल्या ते बाकीच्या आठवड्यात प्रकट झाले.

येशू मंदिर बंद करतो

त्याने हे का केले? येशू यशयामधील त्याच्या उद्धरणासह उत्तर देतो, ‘माझे घर सर्व राष्ट्रांसाठी प्रार्थनेचे घर म्हटले जाईल’. संपूर्ण भविष्यवाणी (त्याचा संदर्भ अधोरेखित करून) वाचा.

6 तसेच परमेश्वराची सेवा करण्यासाठी, त्याच्या नामाची आवड धरण्यासाठी व त्याचे सेवक होण्यासाठी जे विदेशी त्याच्या चरणी जडले आहेत, त्यांतील जे कोणी शब्बाथ अपवित्र न करावा म्हणून जपतात व माझा करार दृढ धरून राहतात,

7 त्यांना मी आपल्या पवित्र पर्वतावर आणीन आणि माझ्या प्रार्थनामंदिरात त्यांना हर्षित करीन; माझ्या वेदीवर केलेले त्यांचे होम व यज्ञ मला पसंत होतील; कारण माझे मंदिर हे सर्व राष्ट्रांसाठी प्रार्थनामंदिर आहे असे म्हणतील.

यशया 56:6-7

 ‘पवित्र पर्वत’ मोरया पर्वत होता, जेथे देवाने अब्राहामासाठी कोकरू निवडले होते. ‘प्रार्थना भवन’ ते मंदिर होते ज्यात येशूने “निसान 10” रोजी प्रवेश केला होता. तथापि, केवळ यहूदी लोक परमेश्वराची उपासना करण्यासाठी मंदिरात जाऊ शकत असत. पण यशयाने हे आधीच सांगितले होते की ‘परदेशी’ (गैर-यहूदी) लोक एक दिवस येशूला त्यांच्या भेटी स्वीकारतांना पाहतील. यशयाद्वारे, येशूने जाहीर केले की त्याच्या बंदमुळे गैरयहूद्यांना प्रवेश मिळू शकेल. हे कसे घडेल हे पुढच्या काही दिवसांत स्पष्ट होईल.

पवित्र आठवड्यात पुढील दिवस

त्या सोमवारच्या घटना आम्ही समयरेखेमध्ये जोडून वरच्या बाजूला वल्हांडणाच्या कोकरा निवडीचे नियम आणि खालच्या बाजूला येशूद्वारे मंदिर बंद पाडणे जोडत आहोत.

शुभवर्तमानात येशूच्या मंदिर बंद करण्याच्या परिणामाची नोंद आहे :

18 मुख्य याजकांनी व शास्त्र्यांनी हे ऐकले आणि त्याचा घात कसा करावा ह्याविषयी ते युक्ती योजू लागले; कारण सर्व लोक त्याच्या शिक्षणावरून थक्क झाल्याकारणाने ते त्याला भीत होते.

मार्क 11:18

येशूने मंदिर बंद केल्यामुळे पुढाऱ्यांसोबत येशूच्या संघर्षाची सुरूवात झाली कारण त्यांनी त्याच्या हत्येचा कट रचला. आपण पाहतो की, पुढे तिसऱ्या दिवशी, येशू हजारो वर्षांपर्यंत पुरणारा एक शाप उच्चारण करतो.