लोक बऱ्याचदा वंशानुसार मानसिकरित्या इतरांचे वर्गीकरण करतात. त्वचेच्या रंगासारखी शारीरिक वैशिष्ट्ये, जी लोकांच्या एका गटाला, ‘वंश’ला दुसऱ्यापासून वेगळे करतात, सहज लक्षात येतात. त्यामुळे कॉकेशियन लोक ‘पांढरे’ आहेत, तर आशियाई आणि आफ्रिकन सभ्य लोक गडद आहेत.
लोकांच्या गटांना एकमेकांपासून वेगळे करणारी ही वैशिष्ट्ये सहजपणे वर्णद्वेषाला कारणीभूत ठरतात . हा भेदभाव, वाईट वागणूक किंवा इतर जातींबद्दल शत्रुत्व आहे. वंशवादाने आज समाजांना अधिक काटक आणि द्वेषपूर्ण बनवण्यात हातभार लावला आहे आणि तो वाढतच चालला आहे. वंशवादाचा सामना करण्यासाठी आपण काय करू शकतो?
वंशवादाचा प्रश्न संबंधित प्रश्न निर्माण करतो. रेस कुठून येतात? मानवांमध्ये वंशभेद का अस्तित्वात आहेत? याव्यतिरिक्त, वंशाचा वडिलोपार्जित भाषेशी मजबूत संबंध असल्याने; वेगवेगळ्या भाषा का आहेत?
प्राचीन हिब्रू शास्त्रवचनांमध्ये आपण ऐकत असलेल्या भाषांची विविधता आणि आज आपण पाहत असलेल्या विविध ‘वंश’ या दोन्हींचे स्पष्टीकरण देणारी मानवी इतिहासातील एक ऐतिहासिक घटना नोंदवली आहे. खाते जाणून घेण्यासारखे आहे.
मानवी प्रजातींमधील अनुवांशिक समानता आमच्या अनुवांशिक पूर्वजांकडे नेणारी
आम्ही खाते एक्सप्लोर करण्यापूर्वी काही मूलभूत तथ्ये आहेत जी आपल्याला मानवतेच्या अनुवांशिक रचनाबद्दल माहित असणे आवश्यक आहे.
आपल्या DNA मधील जीन्स ब्लूप्रिंट प्रदान करतात जे आपण कसे पाहतो, आपली शारीरिक वैशिष्ट्ये ठरवते. प्राण्यांच्या प्रजातींमध्ये दिसणाऱ्या विविधतेच्या तुलनेत मानवांमध्ये भिन्न लोकांमध्ये फारच कमी अनुवांशिक विविधता दिसून येते. याचा अर्थ असा आहे की कोणत्याही दोन लोकांमधील अनुवांशिक फरक फारच कमी आहे (सरासरी 0.6%). हे दोन मकाक माकडांमधील अनुवांशिक फरकांच्या तुलनेत, उदाहरणार्थ, खूपच कमी आहे .
PublicDomainPictures , CC0, Wikimedia Commons द्वारे
खरं तर, मानव हे अनुवांशिकदृष्ट्या इतके एकसमान आहेत की आज जिवंत असलेल्या सर्व स्त्रियांच्या वंशाची रेषा आपण त्यांच्या माता, त्यांच्या माता इत्यादींद्वारे शोधू शकतो. असे केल्याने सर्व रेषा एका वडिलोपार्जित आनुवांशिक मातेशी एकरूप होत असल्याचे दिसून येते, ज्याला माइटोकॉन्ड्रियल इव्ह म्हणतात . Y-क्रोमोसोमल ॲडम म्हणून ओळखला जाणारा एक पुरुष समतुल्य देखील आहे . तो सर्वात अलीकडील वडिलोपार्जित पुरुष आहे ज्यांच्यापासून आजचे सर्व मानव आले आहेत. त्याच्याकडे परत जाणाऱ्या पुरुष पूर्वजांची एक अखंड ओळ अस्तित्वात आहे. बायबल म्हणते की आज जिवंत असलेले सर्व मानव मूळ आदाम आणि हव्वा यांच्यापासून आले आहेत . त्यामुळे अनुवांशिक पुरावा बायबलमध्ये मानवाच्या उत्पत्तीच्या अहवालाशी सुसंगत आहे. केवळ प्राचीन चिनीच नव्हे तर आधुनिक आनुवंशिकता आदामला आपला सामान्य पूर्वज म्हणून साक्ष देतात.
बायबलनुसार मानवी वंशांची उत्पत्ती
पण मग वेगवेगळ्या मानवजाती कशा निर्माण झाल्या? प्राचीन हिब्रू शास्त्रवचनांमध्ये पुराच्या काही पिढ्यांनंतर लोक पृथ्वीवर कसे विखुरले गेले याचे वर्णन आहे. अनुवांशिकतेतील काही मूलभूत गोष्टींसह, अशा घटना आजच्या शर्यतींना कसे जन्म देईल हे आपण पाहू शकतो. प्राचीन अहवाल वाचतो:
11 जलप्रलयानंतर पृथ्वीवरील सर्व लोकांची एकच भाषा व एकच बोली होती, 2 लोक पूर्वेकडून पुढे निघाले तेव्हा जाता जाता शिनार देशात त्यांना एक मोठे मैदान लागले आणि मग त्यांनी तेथेच वस्ती केली. 3 लोक म्हणाले, “चला, आपण विटा करु व त्या विस्तवात भाजू म्हणजे त्या खूप कठीण होतील;” तेव्हा लोकांनी घरे बांधण्यासाठी दगडाऐवजी विटांचा आणि चुन्याऐवजी डांबराचा उपयोग केला.
4 मग लोक म्हणाले, “चला, आपण आपणासाठी नगर बांधू; आणि आकाशाला भिडणारा उंचच उंच बुरुज बांधू; असे केले तर मग आपण नावाजलेले लोक होऊ व आपण पांगले जाणार नाहीं तर एके जागी एकत्र राहू.”
उत्पत्ति ११:१-४
खाते नोंदवते की प्रत्येकजण एकच भाषा बोलतो. या एकजुटीने त्यांनी नवीन तंत्रज्ञान तयार केले आणि त्यांचा वापर उंच टॉवर बांधण्यासाठी सुरू केला. हा टॉवर ताऱ्यांच्या हालचालींचे निरीक्षण आणि मागोवा ठेवण्यासाठी होता, कारण त्या काळात ज्योतिषशास्त्राचा सखोल अभ्यास केला जात असे. तथापि, निर्माता देवाने खालील मूल्यांकन केले:
6 तेव्हा परमेश्वर म्हणाला, “हे सर्व लोक एकच भाषा बोलतात आणि हे बांधणीचे काम करण्यासाठी ते सगळे एकत्र जमले आहेत, ते काय करु शकतात त्यांची ही तर नुसती सुरवात आहे; लवकरच ते त्यांना जे पाहिजे ते करु शकतील, 7 तेव्हा आपण खाली जाऊन त्यांच्या भाषेचा घोटाळा करुन टाकू; मग मात्र त्यांना एकमेकांचे बोलणे समजणार नाहीं,”
8 तेव्हा परमेश्वराने पृथ्वीभर त्यांची पांगापांग केली म्हणून नगर व बुरुज बांधण्याचे काम तसेच राहिले. 9 ह्याच ठिकाणी परमेश्वराने सर्व पृथ्वीच्या भाषेचा घोटाळा केला म्हणून त्या नगराला बाबेल म्हटले आहे. अशा रीतीने परमेश्वराने त्या ठिकाणापासून इतरत्र पसरण्यास लोकांना भाग पाडले.
उत्पत्ति ११:६-९
प्राचीन बॅबिलोनमध्ये (आधुनिक काळातील इराक) संस्कृतीची सुरुवात झाली आणि तेथून ते संपूर्ण ग्रहावर पसरल्याचे इतिहास नोंदवतो. हे खाते का नोंदवते. भाषा गोंधळल्यामुळे ही वडिलोपार्जित लोकसंख्या वंशाच्या रेषेसह विविध भाषा गटांमध्ये विभागली गेली.
आनुवंशिकी पासून बाबेलचे परिणाम
जेएल फिल्पोसी , सीसी बाय-एसए 4.0 , विकिमीडिया कॉमन्स मार्गे
निरनिराळे उपकुळे आता एकमेकांना समजू शकत नव्हते. पाप आणि कर्माचा जगात प्रवेश झाल्यापासून क्लेश आणि इतर नकारात्मक आसक्ती नैसर्गिकरित्या लोकांमध्ये आल्याने , या विविध कुळांचा एकमेकांवर त्वरीत अविश्वास निर्माण झाला. परिणामी त्यांनी स्वतःचे रक्षण करण्यासाठी इतर कुळांमधून माघार घेतली आणि त्यांनी सर्व भाषा गटांमध्ये परस्पर विवाह केला नाही. अशा प्रकारे, एका पिढीत कुळे अनुवांशिकरित्या एकमेकांपासून विलग झाली आणि विखुरली गेली.
पनेट स्क्वेअर आणि रेस
अशा परिस्थितीतून शर्यती कशा निर्माण होतात याचा विचार करा, त्वचेच्या रंगावर लक्ष केंद्रित करा कारण ते वंशाचे एक सामान्य चिन्हक आहे. त्वचेतील प्रथिन मेलेनिनच्या विविध स्तरांमुळे त्वचेचा रंग उद्भवतो . पांढऱ्या त्वचेत मेलेनिन कमी असते, गडद त्वचेत जास्त मेलेनिन असते, तर काळ्या त्वचेत सर्वाधिक मेलेनिन असते. सर्व मानवांच्या त्वचेमध्ये काही प्रमाणात मेलेनिन असते. गडद लोकांमध्ये फक्त अधिक मेलेनिन असते, ज्यामुळे त्वचा गडद होते. मेलेनिनची ही पातळी अनेक जनुकांद्वारे अनुवांशिकरित्या नियंत्रित केली जाते. काही जनुके त्वचेमध्ये अधिक मेलेनिन व्यक्त करतात तर काही कमी व्यक्त करतात. जनुकांच्या विविध संभाव्य संयोगांचे वर्णन करण्यासाठी आम्ही एक साधे साधन वापरतो, ज्याला Punnett स्क्वेअर म्हणतात.
साधेपणासाठी फक्त दोन भिन्न जीन्स (A आणि B) गृहीत धरा जे त्वचेतील मेलेनिनच्या विविध स्तरांसाठी कोड देतात. M b आणि M a जनुक अधिक मेलेनिन व्यक्त करतात, तर alleles m b आणि m a एक्सप्रेस कमी मेलेनिन. पनेट स्क्वेअर ए आणि बी चे सर्व संभाव्य परिणाम दर्शविते जे लैंगिक पुनरुत्पादनामुळे उद्भवू शकतात जर प्रत्येक पालकाच्या जीन्समध्ये दोन्ही एलील असतील. परिणामी वर्ग M a , m a , M b , आणि m b चे 16 संभाव्य संयोजन दर्शवितो जे पालकांकडून येऊ शकतात. हे त्यांच्या मुलांमध्ये त्वचेच्या रंगाच्या विविध श्रेणीचे स्पष्टीकरण देते.
टॉवर ऑफ बॅबल परिदृश्य
टॉवर ऑफ बॅबल इव्हेंट या Punnett स्क्वेअर प्रमाणेच विषमतावादी असलेल्या पालकांसोबत घडली असे समजा. भाषेच्या गोंधळामुळे मुले आंतरविवाह करणार नाहीत. त्यामुळे प्रत्येक वर्ग पुनरुत्पादकपणे इतर चौरसांपासून विलग होईल. त्यामुळे M a M b (सर्वात गडद) आता फक्त इतर M a M b व्यक्तींशीच आंतरविवाह करतील . अशा प्रकारे त्यांची सर्व संतती केवळ काळीच राहतील कारण त्यांच्याकडे फक्त जास्त मेलेनिन व्यक्त करणारे जनुक असते. त्याचप्रमाणे, सर्व m a m b (पांढरे) फक्त इतर m a m b बरोबरच आंतरविवाह करतील . त्यांची संतती नेहमी पांढरी राहायची. तर टॉवर ऑफ बॅबल वेगवेगळ्या वर्गांचे पुनरुत्पादक अलगाव आणि वेगवेगळ्या वंशांच्या उदयाचे स्पष्टीकरण देतो.
आज कुटुंबांतून निर्माण झालेली विविधता आपण पाहू शकतो. मारिया आणि ल्युसी आयल्मर वेगवेगळ्या वंशातून (काळ्या आणि पांढऱ्या) आल्यासारखे दिसतात, परंतु प्रत्यक्षात त्या विषम पालकांच्या जुळ्या बहिणी आहेत. अशी विविधता केवळ अनुवांशिक फेरबदलाने निर्माण होते. परंतु जर अशी विविधता निर्माण झाली आणि नंतर ही संतती पुनरुत्पादकपणे एकमेकांपासून विलग झाली, तर त्यांच्या त्वचेच्या रंगाचे वेगळेपण त्यांच्या संततीमध्ये टिकून राहील. टॉवर ऑफ बाबेल ही ती ऐतिहासिक घटना आहे जी कुळांनी इतर भाषिक कुळांपासून त्यांचे वेगळेपण कसे राखले हे स्पष्ट करते. अशा प्रकारे आज आपण ज्याला ‘रेस’ म्हणतो ते तेव्हापासून कायम आहे.
एक कुटुंब – वंश भेद नाही
परंतु एकदा आपण वंश कसे निर्माण झाले हे समजून घेतल्यावर आपल्याला समजते की सर्व विविध जाती एकाच मानवी कुटुंबाचा भाग आहेत. वंशातील फरक नेमका कुठून येतो हे समजून घेतल्यावर वर्णद्वेषाचा कोणताही आधार नाही.
बायबल म्हणते म्हणून:
26 देवाने एका माणसाला (आदाम) निर्माण करुन सुरुवात केली. त्याच्यापासून त्याने वेगवेगळे लोक निर्माण केले. देवाने त्यांना सगळीकडे राहण्यास मुभा दिली. देवाने त्यांना काळ व सीमा ठरवून दिल्या.
27 “त्यांनी देवाचा शोध करावा अशी त्याची इच्छा होती. कदाचित तो त्यांचा शोध करील व त्यांना तो सापडेल. पण तो आमच्या कोणापासूनही दूर नाही.
प्रेषितांची कृत्ये १७:२६-२७
आज सर्व लोक, त्यांची वंश, त्वचेचा रंग किंवा इतर विशिष्ट वैशिष्ट्ये काहीही असोत, एकाच मूळ जोडप्याचे वंशज आहेत . त्या बाबतीत आपण फक्त एक मोठे आणि वैविध्यपूर्ण कुटुंब आहोत. बायबल म्हणते की देवाने विविध राष्ट्रांची स्थापना केली जेणेकरून आपण त्याला शोधू शकू. तो सर्व राष्ट्रांमधून एक विशेष राष्ट्र जन्माला घालून त्याच्यापर्यंत पोहोचण्याचा आपला मार्ग उलगडतो. या राष्ट्रांना त्याची सुरुवात कशी होते ते आपण पाहतो .
वंशवादाबद्दल आपण काय करू शकतो?
वर्णद्वेष दूर करण्यासाठी आणि दिवसेंदिवस त्याचा मुकाबला करण्यासाठी आपण करू शकतो अशा काही गोष्टींची यादी येथे आहे:
- स्वतःला शिक्षित करा: आपण स्वतःला वर्णद्वेष आणि त्याचा लोकांवर आणि समाजावर होणाऱ्या परिणामांबद्दल शिक्षित केले पाहिजे. उदाहरणार्थ, आपण भूतकाळातील आणि वर्तमानातील वर्णद्वेष आणि त्याचा लोकांवर होणारा परिणाम यावर संशोधन करू शकतो.
- आपण वर्णद्वेषाच्या विरोधात बोलले पाहिजे: ते आपल्या दैनंदिन जीवनात, नोकरीच्या ठिकाणी किंवा समुदायांमध्ये घडत असले तरीही आपण नेहमी वर्णद्वेषाच्या विरोधात बोलले पाहिजे. यामध्ये वर्णद्वेषी विनोद, विशेषण आणि स्टिरियोटाइप नाकारणे आवश्यक आहे आणि वांशिक असमानता टिकवून ठेवणाऱ्या संस्था आणि पद्धती त्यांच्या पद्धतशीर वर्णद्वेषासाठी जबाबदार धरल्या पाहिजेत.
- आम्ही वर्णद्वेषविरोधी पुढाकारांना समर्थन देऊ शकतो: आम्ही नागरी हक्क संस्था, समुदाय-आधारित गट आणि वकिली गट यांसारख्या गटांना वंशविद्वेषाचा सामना करण्यासाठी आणि वांशिक न्यायाची प्रगती करण्यासाठी त्यांच्या प्रयत्नांमध्ये मदत करू शकतो.
- आमचे स्वतःचे पूर्वाग्रह पहा: अंतर्निहित पूर्वाग्रह हा वंशवादाचा घटक असू शकतो. आपण आपल्या स्वतःच्या पक्षपातीपणाकडे लक्ष दिले पाहिजे आणि त्यापासून मुक्त होण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत.