Category: वेद पुष्टकांमधून प्रवास (Journey)

पवित्र सात

सात ही एक पवित्र संख्या जी नियमितपणे पवित्रशी संबंधित आहे. सात पवित्र नद्या : गंगा, गोदावरी, यमुना, सिंधू, सरस्वती, कावेरी आणि नर्मदा अशा आहेत याचा विचार करा.

तेथे सात पवित्र शहरे (सप्तपुरी) अशी सात पवित्र स्थाने आहेत. सात तीर्थ स्थळे पुढीलप्रमाणे आहेत :

1. अयोध्या (अयोध्या पुरी),

2. मथुरा (मधुरा पुरी),

3. हरिद्वार (माया पुरी),

4. वाराणसी (काशी पुरी),

5. कांचीपुरम (कांची पुरी),

6. उज्जैन (अवंतिका पुरी),

7. द्वारका (द्वारका पुरी)

विश्वशास्त्रात विश्वामध्ये सात वरील आणि सात खालील लोक आहेत. विकिपीडियानुसार

…14 जग आहेत, सात वरील आहेत. (व्याहृतिस) आणि सात खालचे (पाताल ), अर्थात् भूः, भुवः, स्वः, महः जनः, तपः आणि सत्यम् वर आणि सात खालचे अर्थात् अतल, वितल, सुतल, तलातल, महातल, रसातल आणि पाताल…

चक्राचे विद्यार्थी नियमितपणे आपल्या शरीरातील सात चक्र क्षेत्रांचा उल्लेख  करतात

हिब्रू वेदांमध्ये पवित्र ‘सात’

नद्या, तीर्थ, व्याहृतिस, पातळ आणि चक्र ‘सात’ द्वारे पूर्ण केले जातात, त्यामुळे यात आश्चर्य नाही की हिब्रू वेदांमध्ये ख्रिस्ताच्या आगमनाच्या भविष्यवाणीसाठीही सात वापरले गेले होते. खरे तर, प्राचीन ऋषींनी त्याच्या आगमनाविषयी सांगण्यासाठी सात आठवड्यांच्या सात  चक्रांचा वापर केला. आम्ही या ‘सात आठवड्यांच्या’ सात चक्रांचा उलगडा करतो, परंतु प्रथम या प्राचीन हिब्रू संदेष्ट्यांचा थोडासा आढावा घेऊ या.

शेकडो वर्षांनी एकमेकांपासून विभक्त झाले असले तरीही, मानवी समन्वय साधणे अशक्य झाले, तरीसुद्धा त्यांच्या भविष्यवाण्या येणाऱ्या ख्रिस्तावर आधारित होत्या. यशयाने हा विषय सुरू करण्यासाठी शाखेच्या चिन्हाचा वापर केला. जखर्याने भविष्यवाणी केली की या शाखेचे नाव यहोशवा (मराठीत येशू) ठेवले जाईल. होय, येशूच्या जगण्याआधी 500 वर्षांपूर्वी ख्रिस्ताच्या नावाचे भाकित करण्यात आले होते.

संदेष्टा दानीएल – सातच्या संख्येत

आता दानीएलविषयी. तो बॅबिलोनच्या बंदिवासात राहिला, बॅबिलोनियन आणि पर्शियन शासनांचा एक प्रभावीशाली अधिकारी – आणि एक हिब्रू संदेष्टा.

या पुस्तकात, दानीएलला खालील संदेश प्राप्त झाला :

21 असे प्रार्थनेचे शब्द मी बोलत असता जो पुरुष गब्रीएल, दृष्टान्ताच्या आरंभी मी अगदी व्याकूळ असता माझ्या दृष्टीस पडला होता, तो संध्याकाळच्या यज्ञसमयी माझ्यासमीप आला.

22 त्याने माझ्याशी संभाषण करून मला समज दिली. तो म्हणाला, “हे दानिएला, मी तुला बुद्धी देऊन चतुर करण्यासाठी आलो आहे.

23 तुझ्या प्रार्थनांना आरंभ होताच आज्ञा झाली, ती तुला सांगण्यास मी आलो आहे; कारण तू परमप्रिय आहेस; तर ह्या गोष्टींचा विचार कर व हा दृष्टान्त समजून घे.

24 आज्ञाभंगाची समाप्ती व्हावी, पातकांचा अंत करावा, अधर्माबद्दल प्रायश्‍चित्त करावे, सनातन नीतिमत्ता उदयास आणावी, दृष्टान्त व संदेश मुद्रित करावेत आणि जो परमपवित्र त्याला अभिषेक करावा, हे घडून येण्यासाठी तुझे लोक व तुझे पवित्र नगर ह्यासंबंधाने सत्तर सप्तके ठरली आहेत.

25 हे कळून येऊ दे व समजून घे की यरुशलेमेचा जीर्णोद्धार करण्याची आज्ञा झाल्यापासून अभिषिक्त,1 अधिपती असा जो तो येईपर्यंत सात सप्तकांचा अवकाश आहे व बासष्ट सप्तके लोटल्यावर1 धामधुमीचा काळ असताही नगर, रस्ते व खंदक ह्यांसह बांधतील.

26 बासष्ट सप्तके संपल्यावर ^अभिषिक्ताचा वध होईल, व त्याला काही उरणार नाही*; आणि जो अधिपती येईल त्याचे लोक नगर व पवित्रस्थान उद्ध्वस्त करतील; त्याचा अंत पुराने होईल; युद्ध अंतापर्यंत चालेल; सर्वकाही उजाड होण्याचे ठरले आहे.

दानीएल 9:21-26अ

ही भविष्यवाणी “अभिषिक्त व्यक्ती” (= ख्रिस्त = मशीहा) याविषयी आहे की तो केव्हा येईल. त्याची सुरुवात ‘यरूशलेमच्या जीर्णोद्धाराच्या व पुनर्बांधणीच्या’ फर्मानापासून होईल. जरी दानीएलला हा संदेश देण्यात आला होता आणि त्याने हा संदेश लिहिला होता (ख्रि.पू.  537) तरीही तो या मोजणीची सुरुवात पाहण्यास जगला नाही.

यरूशलेमच्या जीर्णोद्वाराचा आदेश

पण नहेम्याने, दानीएलच्या शंभर वर्षांनंतर, ही मोजणी सुरू होताना पाहिले. तो आपल्या पुस्तकात लिहितो की

1 अर्तहशश्त राजाच्या कारकिर्दीच्या विसाव्या वर्षी नीसान महिन्यात राजापुढे द्राक्षारस ठेवलेला होता तो मी उचलून राजाला दिला. ह्यापूर्वी मी कधीही त्याच्यासमोर खिन्न दिसलो नव्हतो.

2 राजा मला म्हणाला, “तू आजारी नसून तुझे तोंड का उतरले आहे? तुझ्या मनाला काहीतरी खेद होत असला पाहिजे.” तेव्हा मी फार भ्यालो.

3 मी राजाला म्हणालो, “महाराज चिरायू होवोत; माझ्या वाडवडिलांच्या कबरा जेथे आहेत ते नगर उजाड पडले आहे, त्याच्या वेशी अग्नीने जळून गेल्या आहेत, तर माझे तोंड का उतरणार नाही?”

4 राजाने मला विचारले, “तुझी विनंती काय आहे?” तेव्हा मी स्वर्गीच्या देवाची प्रार्थना केली, 

5 आणि राजाला म्हटले, “महाराजांची मर्जी असली आणि आपण आपल्या दासावर प्रसन्न असलात तर यहूदा देशात, माझ्या पूर्वजांच्या कबरा असलेल्या नगरास मला पाठवा म्हणजे मी ते बांधीन.”

6 राजाजवळ राणी बसली असता तो मला म्हणाला, “तुझ्या प्रवासास किती दिवस लागतील व तू केव्हा परत येशील?” नंतर मला पाठवण्याचे राजाच्या मर्जीस आले व मी मुदत ठरवून त्याला कळवली.

नहेम्या 2:1-6

11 मी यरुशलेमेस जाऊन पोहचल्यावर तेथे तीन दिवस होतो.

नहेम्या 2:11

यात लिहिले आहे की दानीएलने भविष्यवाणी केलेल्या “यरुशलेमचा जीर्णोद्धार व पुनर्बांधणी करा” या आदेशाद्वारे उलटी गणना सुरू होईल. पर्शियन सम्राट अर्तक्षयर्ष ज्याने आपल्या कारकिर्दीची सुरूवात ख्रि. पू. 465 मध्ये केली म्हणून इतिहासात प्रसिद्ध आहे, त्याच्या राज्याच्या 20 व्या वर्षी हे घडले. अशाप्रकारे हे 20 वे वर्ष म्हणजे ख्रि. पू. 444 मध्ये हा हुकूम बजावण्यात आला. दानीएलच्या जवळजवळ शंभर वर्षांनंतर, पर्शियन सम्राटाने त्याचे फर्मान काढले, याद्वारे ख्रिस्ताच्या येण्याची गिनती सुरू झाली.

रहस्यमय सात

दानीएलच्या भविष्यवाणीने असे सूचित केले की “सात ’ ‘आठवडे’ आणि बासष्ट ‘आठवडे;’’ यानंतर ख्रिस्त प्रकट होईल.

‘सात’ म्हणजे काय?

मोशेच्या नियमशास्त्रात सात वर्षांचे चक्र होते. मातीची पुन्हा भर व्हावी दर 7 व्या वर्षी जमीनीस शेती न करता विश्रांती द्यावी लागत असे. तर ‘सात’ हे 7 वर्षांचे चक्र आहे. हे लक्षात घेता आम्ही पाहतो की ही गणना दोन भागात येते. पहिला भाग होता ‘सात आठवडे’ किंवा सात 7-वर्षांचा कालावधी. हा 7*7=49  वर्षे यरुशलेमेच्या पुनर्बांधणीसाठी लागलेला काळ होता. यानंतर बासष्ट वर्ष येतात, अशाप्रकारे एकूण मोजणी 7*7+62*7 = 483  वर्षे होती. हुकुमापासून ख्रिस्त प्रकट होईपर्यंत 483 वर्षे असतील.

360-दिवसांचे वर्ष

आम्हाला एका लहान कॅलेंडरचे समायोजन करावे लागेल. जसे अनेक प्राचीनांनी केले, संदेष्ट्यांनी 360 दिवसांचे वर्ष वापरले. दिनदर्शिकेमध्ये ‘वर्षाची’ लांबी ठरविण्याच्या वेगवेगळ्या पद्धती आहेत. पाश्चात्य दिनदिर्शका (सौर क्रांतीवर आधारित)) 365.24 दिवसांची आहे, मुस्लिम दिनदर्शिकेत 354 दिवस आहेत (चंद्राच्या चक्रांवर आधारित आहे). दानीएलने ज्या दिनदिर्शकेचा वापर केला ती 360 दिवसांच्या अर्धी होती. तसेच ‘360-दिवसांच्या’ वर्षानुसार 483 सौर वर्ष 483*360/365.24 = 476  सौर वर्षे आहेत.

निश्चित वर्षी ख्रिस्ताच्या आगमनाचे भाकित

हे आता आपण मोजू शकतो की ख्रिस्त येईल अशी भविष्यवाणी केव्हा करण्यात आली होती. आपण ‘खिस्तपूर्व’ पासून ‘ईस्वी’ सनाच्या युगात 1 ‘खिस्तपूर्व’ पासून 1 ‘ईस्वी’ सनात सरळ 1ल्या वर्षात जातो (कोणतेही ‘शून्य’ वर्ष नाही). गणना येथे आहे.

नासरेथचा येशू गाढवावर बसून यरुशलेमेस आला जो प्रसिद्ध झावळ्याचा रविवार ठरला. या दिवशी त्याने स्वतःस घोषित केले आणि त्यांचा ख्रिस्त म्हणून त्याने यरुशलेमात प्रवेश केला. हे वर्ष ईस्वी सन 33 होते – भाकित केल्याप्रमाणे.

संदेष्टा दानीएल आणि नहेम्या, यांच्यात शंभर वर्षांचे अंतर असल्यामुळे ते एकमेकांना ओळखू शकत नव्हते, भविष्यवाण्या प्राप्त करण्यासाठी देवाने त्यांचे संयोजन केले व अशाप्रकारे ख्रिस्त प्रकट होईल त्या समयाची गणना सुरू झाली. दानीएलने त्याचे ‘सातचे’ दर्शन प्राप्त केले त्याच्या 537 वर्षानंतर, येशूने ख्रिस्त म्हणून यरुशलेमात प्रवेश केला. ख्रिस्ताच्या नावाविषयी जखऱ्याने केलेल्या भविष्यवाणीसोबतच, या संदेष्ट्यांनीसुद्धा आश्चर्यकारक भाकीत लिहिले जेणेकरून सर्वांना देवाच्या योजनेचे प्रकटीकरण पाहता यावे.

या ‘दिवशी’ आगमन होईल अशी भविष्यवाणी करण्यात आली

प्रवेशाच्या वर्षाची भविष्यवाणी, ती घडण्यापूर्वी शेकडो वर्षांपूर्वी, आश्चर्यचकित करते. परंतु त्यांनी ते आज घडेल असे देखील भविष्य वर्तविले होते.

ख्रिस्ताच्या प्रकट होण्यापूर्वी दानीएलने 360 दिवसांचे वर्ष वापरून 483 वर्षांची भविष्यवाणी केली होती. त्यानुसार, दिवसांची संख्या आहे :

483 वर्ष * 360 दिवस/वर्ष = 173880 दिवस

365.2422 दिवस/वर्षांसमवेत आधुनिक आंतर्राष्ट्रीय दिनदर्शिकेच्या दृष्टीने या 25 अतिरिक्त दिवसांसह 476 वर्षे आहे. (173880/365.24219879 = 476 उरलेले 25)

राजा अर्तक्षयर्षने यरूशलेमाच्या जीर्णोद्धाराची आज्ञा दिली :

विसाव्या वर्षी निसान महिन्यात…

नहेम्या 2:1

निसान 1 निश्चित आहे कारण या दिवशी यहूदी आणि पर्शियन नववर्ष सुरू झाले, ज्यामुळे राजाला उत्सव साजरा करताना नहेम्याशी बोलण्याचे निमित्त मिळाले. ते चांद्रमासाचा उपयोग करीत असल्यामुळे निसान 1 अमावस्या देखील चिन्हांकित करेल. आधुनिक खगोलशास्त्राच्या सहाय्याने आपल्याला माहीत आहे की निसान 1, 444 ख्रि. पू. अमावस्या कधी घडली. खगोलशास्त्रीय गणनेनुसार पर्शियन सम्राट अर्तक्षयर्षच्या 20 व्या वर्षाच्या निसान 1 चा चंद्रकोर चंद्राची आधुनिक काळच्या दिनदर्शिकेत 4 मार्च 444ख्रि. पू. रोजी रात्री 10 वाजताची वेळ दाखवितो. ^[1]

…झावळ्याच्या रविवारी

या तारखेत दानीएलच्या भविष्यवाणी केलेल्या समयाच्या 476 वर्षांची जोडणी केल्याने आम्ही वर वर्णन केल्याप्रमाणे 4 मार्च, 33 ईस्वी सन् तारखेप्रत पोहोचतो. दानीएलच्या भविष्यवाणीच्या समयाचे उर्वरित  25 दिवस 4 मार्च 33 ईस्वी सनात जोडल्यास आपल्याला मार्च 29, 33 ईस्वी सन् प्राप्त होता. मार्च 29, 33 ईस्वी सन, रविवार होता – झावळ्याचा रविवार – तोच दिवस ज्या दिवशी आपण ख्रिस्त असल्याचा दावा करीत येशूने गाढवावर स्वार होऊन यरुशलेमात प्रवेश केला.²

दानीएलच्या ‘सात’ चक्रांची परिपूर्ती झावळ्याच्या रविवारी झाली

दानीएलने ख्रिस्ताच्या प्रकटीकरणाच्या 173880 दिवसांपूर्वी भविष्यवाणी केली होती; नहेम्याने ती वेळ सुरू केली. २9, मार्च, ईस्वी सन 33 रोजी ती वेळ समाप्त झाली जेव्हा येशूने झावळ्याच्या रविवारी यरुशलेमात प्रवेश केला, अशाप्रकारे सर्व ‘सात’ आठवडे पूर्ण झाले.

नंतर त्याच दिवशी, येशू दुसरेसात म्हणजे सृष्टीच्या आठवड्याप्रमाणे आपल्या कृतीं घडवू लागला. अशाप्रकारे त्याने आपला शत्रू मृत्यूयाच्याशी लढाईप्रत नेणार्या घटनांस चालना दिली.

……………….

[1] डॉ. हेरोल्ड डब्ल्यू. हॉर्नर,ख्रिस्ताच्या जीवनाचे ऐतिहासिक. 1977. पृ. 176.

2 येणारा शुक्रवार वल्हांडणाचा होता, आणि वल्हांडण नेहमी निसान 14 ला असे. ईस्वी सन् 33मध्ये निसान 14 एप्रिल 3 होता. शुक्रवार एप्रिल 3 पूर्वी 5 दिवस आधी असल्यामुळे, झावळ्याचा रविवार मार्च 29 होता.

ऋग्वेद पुरुषसुक्ताच्या आरंभी येणाऱ्या पुरुषाचे पूर्वचित्र वेदांनी पाहिले. त्यानंतर आपण हिब्रू वेद पुढे सुरू ठेवले, जे हे सूचविते की संस्कृत आणि हिब्रू वेद (बायबल) दोन्ही येशू सत्संगने (नासरेथकर येशू) पूर्ण केले.

तर हा येशू भविष्यवचनांत सांगितलेला पुरुष किंवा ख्रिस्त होता का? त्याचे आगमन फक्त एका निश्चित गटासाठी होते की सर्वांसाठी – सर्व जातीधर्मांसाठी, वर्गापासून सवर्णापर्यंत सुद्धा.

पुरुषसुक्तामध्ये जात (वर्ण)

पुरुषसुक्ताने पुरुषाविषयी म्हटले की:

संस्कृत वेदांमध्ये जात किंवा वर्णाचा हा सर्वात प्रथम उल्लेख आहे. त्यात वर्णन आहे की चार जाती पुरुषाच्या देहातून वेगळ्या करण्यात आल्या: ब्राम्हण जात/वर्ण त्याच्या मुखातून, राजण्य (ज्यांस आज क्षत्रिय जात/वर्ण म्हटले जाते) त्याच्या बाहूंतून, वैश्य जात/वर्ण त्याच्या मांडीतून, आणि शुद्र जात त्याच्या पायापासून निघाली. पुरुष होण्यासाठी येशूने प्रत्येकाचे प्रतिनिधित्व केले पाहिजे.

तो करतो का?

ब्राम्हण आणि क्षत्रियाच्या रूपात येशू

आम्ही पाहिले की ‘ख्रिस्त’ प्राचीन इब्री पदवी आहे ज्याचा अर्थ आहे ‘शासक’ – राजांचा राजा. ‘ख्रिस्त’ म्हणून येशूचे क्षत्रियाशी पूर्णपणे साम्य आहे आणि तो त्यांचे प्रतिनिधित्व करतो. आम्ही पाहिले की ‘अंकुर’ म्हणून येशूविषयी अशी भविष्यवाणीही करण्यात आली होती की तो पुरोहित म्हणून येईल, म्हणून त्याचे ब्राम्हणाशी पूर्णपणे साम्य आहे आणि तो त्यांचे प्रतिनिधित्व करतो. खरे म्हणजे, इब्री भविष्यवाणीत हे दाखविलेले आहे की तो पुरोहित आणि राजा या दोन्ही भूमिका एका व्यक्तीमध्ये पार पाडील.

13 तो परमेश्वराचे मंदिर बांधून गौरव प्राप्त करील. स्वत:च्या सिंहासनावर बसून तो राज्य करील. त्याच्या सिंहासनाजवळ याजक उभे राहतील. ते दोघे एकत्रितपणे, शांतपणे काम करतील.’

जखऱ्या 6:13

वैश्य म्हणून येशू

हिब्रू ऋषी/संदेष्ट्यांनी देखील अशी भविष्यवाणी केली की येणारा, व्यापाऱ्याप्रमाणे, उदमी असेल.

त्यांनी भविष्यवाणी केली की:

3 का? कारण मी स्वत: तुझा परमेश्वर आहे. मी, इस्राएलचा पवित्र देव तुझा तारणहार आहे. मी तुझ्या मोबदल्यात मिसर देश दिला. तुला माझा करण्यासाठी मी इथिओपिआ व सेबा यांचे दान केले.

यशया 43:3

परमेश्वर येणाऱ्याविषयी भविष्यवाणीच्या रूपाने बोलत आहे, तो म्हणत आहे की तो वस्तूंचा व्यापार करील, पण तो लोकांसाठी व्यापार करील – त्यांच्या जीवनाचा विनिमय करण्याद्वारे. म्हणून येणारा व्यापारी असेल, लोकांस मुक्तता देण्याचा व्यापार करील. व्यापारी म्हणून त्याचे वैश्याशी पूर्णपणे साम्य आहे आणि तो त्यांचे प्रतिनिधित्व करतो.

शुद्र – सेवक

ऋषी/संदेष्ट्यांनी सेवक, किंवा शुद्र म्हणून त्याच्या येणाऱ्या भूमिकेविषयी सुद्धा सविस्तर भविष्यवाणी केली. आपण पाहिले की कशाप्रकारे संदेष्ट्यांनी भविष्यवाणी केली की अंकुर एक सेवक असेल ज्याची सेवा पाप दूर करणे ही असेल:

8 तेव्हा यहोशवा मुख्ययाजका, तू स्वत: व तुझ्या समोर बसलेल्या सहकारी याजकांनी ऐकले पाहिजे. माझा खास सेवक मी आणल्यावर काय घडणार आहे, ह्याची ही माणसे म्हणजे नमुने आहेत. त्याला कोंब म्हणतील.
9 पाहा! मी यहोशवापुढे विशेष दगड ठेवतो. त्याला सात बाजूआहेत. मी त्यावर खास संदेश कोरीन. तो संदेश, मी एका दिवसात पृथ्वीवरीलसर्व पाप नाहीसे करीत असल्याचे दाखवील.”

जखऱ्या 3:8-9

येणारी शाखा, जो पुरोहित, राजा आणि व्यापारी होता, तो सेवक – शुद्र देखील होता. यशयाने सेवक (शुद्र) म्हणून त्याच्या भूमिकेविषयी सविस्तर भविष्यवाणी केली. त्याच्या भविष्यवाणीत देव सर्व ‘दूरच्या’ राष्ट्रांस (अर्थात आम्हास!) हा सल्ला देतो की आम्ही या शुद्राच्या सेवेकडे लक्ष द्यावे.

रदूरच्या ठिकाणी राहणाऱ्या सर्व लोकांनो, माझे म्हणणे ऐका. जगातील सर्व लोकांनो, माझे ऐका माझ्या जन्मापूर्वीच परमेश्वराने त्याची सेवा करण्यासाठी मला निवडले मी आईच्या गर्भात असतानाच त्याने माझी निवड केली.
2 परमेश्वर त्याचे म्हणणे माझ्याकडून वदवितो. तो माझा उपयोग धारदार तलवारीसारखा करतो. त्याच्या ओंजळीत मला लपवून तो माझे रक्षणही करतो. परमेश्वर टोकदार बाणाप्रमाणे माझा उपयोग करतो, पण तो त्याच्या भाल्यात मला लपवितोही.
3 परमेश्वर मला म्हणाला, “इस्राएल, तू माझा सेवक आहेस. मी तुझ्याबाबत विस्मयकारक गोष्टी करीन.”
4 मी म्हणालो, “मी निरर्थक मेहनत केली. स्वत: झिजून झिजून निरूपयोगी झालो पण काहीही उपयोगी पडणारे केले नाही. मी माझी सर्व शक्ती खर्च केली पण माझ्याहातून काहीच झाले नाही. तेव्हा आता काय करायचे. ते परमेश्वरानेच ठरविले पाहिजे. देवानेच मला काय फळ द्यायचे ते निश्चित केले पाहिजे.
5 मी परमेश्वराचा सेवक व्हावे, याकोबला आणि इस्राएलला मी परत देवाकडे न्यावे, म्हणून मला देवाने जन्माला घातले. परमेश्वर माझा सन्मान करील. मला देवाकडून शक्ती मिळेल.”परमेश्वर मला म्हणाला,
6 “तू माझा फार महत्वाचा सेवक आहेस. इस्राएलचे लोक कैदी आहेत. पण त्यांना माझ्याकडे परत आणले जाईल. याकोबच्या वंशजांचा गोतावळा माझ्याकडे परत येईल. पण तुझे काम दुसरेच आहे, ते ह्या कामा पेक्षा महत्वाचे आहे. मी तुला सर्व राष्ट्रांना प्रकाश देणारा दिवा करीन. जगातील सर्व माणसांचे रक्षण करण्याचा माझा मार्ग तू होशील.”

यशया 49:1-6

जरी तो हिब्रू/यहूदी वंशातून आला, तरी ह्या भविष्यवाणीत हे सांगितले होते की या सेवकाची सेवा ‘पृथ्वीच्या शेवटापर्यंत सुवार्ता गाजवणे’ ही असेल. येशूच्या सेवेने खरोखर भविष्यवाणीत सांगितल्याप्रमाणे पृथ्वीवरील सर्व राष्ट्रांस स्पर्श केला. सेवक या नात्याने, येशूचे शुद्रांशी पूर्ण साम्य आहे आणि त्यांचे तो प्रतिनिधित्व करतो.

अवर्णसुद्धा…

सर्व लोकांसाठी मध्यस्थी करण्याकरिता येशूला अवर्णांचे, किंवा अनुसूचित जातींचे, आदिवासी आणि दलितांचे सुद्धा प्रतिनिधित्व करावयाचे आहे. ते तो कसे करील? हिब्रू वेदात भविष्यवाणी करण्यात आली की अवर्ण म्हणून आम्हा बाकींच्याद्वारे त्यास पूर्णपणे भग्न आणि तुच्छ, असे पाहिले जाईल.

कशाप्रकारे?

येथे पूर्ण भविष्यवाणी दिलेली आहे व सोबत स्पष्टीकरण सुद्धा आहे. निरीक्षण करा की ती ‘त्याच्याविषयी’ आणि ‘त्यास’ बोलते म्हणून ती येणाऱ्या मनुष्याविषयी भविष्यवाणी करते. ही भविष्यवाणी ‘कोबींच्या’ प्रतिमेचा उपयोग करते म्हणून आम्हास माहीत आहे की ती अंकुराचा उल्लेख करते जो पुरोहित आणि राजा होता. पण वर्णन अवर्ण आहे.

येणारा तुच्छ व्यक्ती

म्ही जाहीर केलेल्या गोष्टींवर खरा विश्वास कोणी ठेवला? परमेश्वराने केलेली शिक्षा खरोखरी कोणी स्वीकारली?
2 तो एखाद्या रोपट्याप्रमाणे परमेश्वरासमोर वाढला. ओसाड जमिनीवर वाढणाऱ्या अंकुराप्रमाणे तो होता. त्याच्यात काही विशेष नव्हते. त्याला विशेष शोभा नव्हती. आपण त्याच्याकडे पाहिल्यावर तो आपल्याला आवडावा असे त्याच्यात काहीही वैशिष्ट्य नव्हते.
3 लोकांनी त्याची चेष्टा केली. आणि त्याचे मित्र त्याला सोडून गेले. तो खूप दु:खी व व्यथित माणूस होता. घृणा व दु:ख म्हणजे काय हे त्याला चांगले समजले होते. लोक त्याच्याकडे साधे पाहण्याचेही कष्ट घेत नव्हते. तो आमच्या लक्षातही आला नाही.

यशया 53:1-3

जरी तो देवासमोर ‘अंकुर’ होता (अर्थात वडाची शाखा), तरी हा मनुष्य ‘तुच्छ’ ठरेल व ‘त्यागला’ जाईल, ‘क्लेशित’ असेल आणि इतर जण त्याला ‘तिरस्कृत समजतील.’ त्याला अक्षरशः अस्पृश्य मानले जाईल. मग येणारा अनुसूचित जमातींचा (वनवासी) आणि मागासवर्गीय जातींचा अस्पृश्य म्हणून दुःखी – दलितांचा प्रतिनिधित्व करावयास सक्षम आहे.

4 पण त्याने आमचा त्रास स्वत:चा मानला. त्याने आमचे दु:ख आणि वेदना स्वत: भोगल्या आम्हाला वाटले की देव त्यालाच शिक्षा करीत आहे, त्याने केलेल्या कर्मांबद्दल त्याला ताडन करीत आहे.
5 पण आमच्या दुष्कृत्यांबद्दल त्याला दु:ख भोगावे लागले. आमच्या अपराधांमुळे तो भरडला गेला. आमचे कर्ज, आमची शिक्षा, त्याच्यावर लादली गेली. त्याने दु:ख सहन केले. म्हणून आम्ही बरे झालो.

यशया 53:4-5

आम्ही कधीकधी इतरांच्या दुःखद परिस्थितींचा न्याय करतो, किंवा समाजातील निम्न पदावरील लोकांकडे त्यांच्या पापांचा, किंवा कर्माचा परिणाम म्हणून, पाहतो. त्याचप्रमाणे, या माणसाचे क्लेश इतके अधिक असतील की आपण असे समजतो की त्याला देव शिक्षा देत आहे. म्हणूनच त्याला तुच्छ लेखिले जाईल. पण त्याला त्याच्या स्वतःच्या पापांची शिक्षा दिली जाणार नाही, तर आमच्या पापांची शिक्षा मिळेल. तो आमच्या आरोग्यासाठी व शांतीसाठी भयंकर ओझे वाहिल.

ही भविष्यवाणी नासरेथच्या येशूला वधस्तंभावर दिल्याने पूर्ण झाली, ज्याला वधस्तंभावर ‘खिळण्यात’ आले, मारण्यात आले आणि क्लेशित करण्यात आले. तरीही त्याच्या जगण्यापूर्वी 750 वर्षे आधी ही भविष्यवाणी लिहिण्यात आली. तुच्छ समजल्या गेल्यामुळे, आणि त्याच्या क्लेशात, येशूने ही भविष्यवाणी पूर्ण केली आणि आता सर्व मागासलेल्या जातींचे व जमातींचे तो प्रतिनिधित्व करतो.

6 पण त्याने एवढे सगळे केल्यानंतरही आपण मेंढ्यांप्रमाणे भरकटत गेलो. आम्ही प्रत्येकजण स्वत:च्या मार्गाने गेलो परमेश्वराने आपल्याला अपराधातून मुक्त केल्यावर आणि आपले अपराध त्याच्या नावावर केल्यावर आपण असे वागलो.
7 त्याला इजाही झाली आणि शिक्षाही झाली. पण त्याने कधीही तक्रार केली नाही. ठार मारायला नेणाऱ्या मेंढीप्रमाणे तो अगदी गप्प राहिला. मेंढ्यांची लोकर कापताना तो जसा शांत असतो तसा तो शांत होता. स्वत:चा बचाव करण्यासाठी त्याने कधीही तोंड उघडले नाही.

यशया 53:6-7

आमचे पाप आणि धर्मापासून आमचे भटकून जाणे यामुळे गरजेचे हे आहे की या माणसाने आमचे अपराध अथवा आमची पापे वाहून न्यावीत. तो आमच्या जागी वध होण्यासाठी शांतीपूर्वक जाण्यास तयार होईल, तो विरोध करणार नाही किंवा ‘आपले तोंडही उघडणार नाही’. हे अगदी तसेच पूर्ण झाले ज्याप्रकारे येशू स्वेच्छेने वधस्तंभावर गेला.

8 लोकांनी बळजबरीने त्याला नेले आणि त्याला योग्य न्याय दिला नाही. त्याला मृत्युलोकातून उचलून आणल्यामुळे त्याच्या वारसांविषयी कोणी काहीही सांगू शकत नाही. माझ्या लोकांच्या पापाची किंमत मोजण्यासाठी त्याला शिक्षा केली गेली.

यशया 53:8

भविष्यवाणीत म्हटले आहे की ‘जिवतांच्या भूमीतून त्याला काढून’ टाकतील, ही भविष्यवाणी तेव्हा पूर्ण झाली जेव्हा तो वधस्तंभावर मरण पावला.

9 तो मेल्यावर त्याला श्रीमंताबरोबर पुरले. त्याने काहीही चूक केली नव्हती. तो कधीही खोटे बोलला नाही पण तरीही त्याच्या बाबतीत हे घडून आले.

यशया 53:9

जरी त्याने ‘काही अधर्म केला नव्हता’ आणि ‘त्याच्या मुखात काही कपट नव्हते’ तरी त्याला ‘दुष्ट’ मनुष्य म्हणून मृत्यूदण्ड देण्यात आला. तरीही, त्याला श्रीमंत पुरोहित, अरमथियाच्या योसेफाच्या कबरेत पुरण्यात आले. येशूने ‘त्याची कबर दुर्जनांच्या कबरांमध्ये नेमिली होती’ ही भविष्यवाणी तर पूर्ण केलीच पण ‘धनवंताची कबर त्यास प्राप्त झाली’ ही भविष्यवाणी सुद्धा पूर्ण केली.

10 परमेश्वराने त्याला चिरडून टाकण्याचे ठरविले आणि परमेश्वराने दु:ख भोगलेच पाहिजे असे निश्चित केले. म्हणून सेवक स्वत:चा बळी देण्यास तयार झाला. पण त्याला नवे जीवन मिळेल आणि तो खूप खूप जगेल. तो त्याच्या लोकांना पाहील. परमेश्वराच्या इच्छेप्रमाणे, सेवकाने करायच्या, सर्व गोष्टी तो पूर्ण करील.

यशया 53:10

दुष्ट मृत्यु एखादी भयंकर दुर्घटना किंवा दुर्भाग्य नव्हते. ही ‘प्रभूची इच्छा’ होती.

का?

कारण ह्या पुरुषाचा ‘जीव’ ‘दोषार्पण’ ठरेल.

कोणाचे पाप?

‘अनेक राष्ट्रांतील’ आम्ही लोक जे ‘बहकून गेलो होतो’. जेव्हा येशू वधस्तंभावर मेला, ते सर्व आम्हास, पापापासून शुद्ध करण्यासाठी होते, आमचे राष्ट्रीयत्व, धर्म अथवा सामाजिक परिस्थितीचा विचार न करता.

तुच्छ ठरलेला विजयी आहे

11 त्याच्या आत्म्याला खूप क्लेश होतील. पण चांगल्या गोष्टी घडताना तो पाहील. तो जे शिकेल त्याबद्दल तो समाधान पावेल. माझा सज्जन सेवक, अनेक लोकांना त्यांच्या अपराधांतून, मुक्त करील. आणि त्यांच्या पापांचे ओझे स्वत:च्या खांद्यावर घेईल.

यशया 53:11

भविष्यवाणीचा स्वर आता बदलून विजयाचा स्वर होत आहे. भयंकर ‘दुःख’ (‘तुच्छ’ समजले जाण्याचै आणि ‘जिवतांच्या भूमीतून त्याला काढून’ टाकले जाण्याचे आणि ‘कबर’ नेमली जाण्याचे) सहल्यानंतर, हा सेवक ‘जीवनाचा प्रकाश’ पाहील.

तो जिवंत होईल! आणि असे करतांना सेवक अनेकांस ‘नीतिमान’ ठरवील.

‘नीतिमान ठरविणे’ ‘नीतिमत्व’ प्राप्त करण्यासारखे आहे. ऋषी अब्राहम याला ‘नीतिमत्व’ देण्यात आले होते अथवा त्याचे ‘श्रेय देण्यात आले होते’. ते केवळ त्याच्या विश्वासामुळे त्याला देण्यात आले होते. त्याचप्रमाणे हा सेवक इतका दीन असणार होता की तो अस्पृश्य ठरल्यामुळे ‘अनेकांस’ नीतिमान ठरविणार होता, किंवा नीतिमत्व देणार होता. वधस्तंभारोहणानंतर मरणातून जिवंत होण्याद्वारे येशूने अगदी हेच साध्य केले आणि आता आम्हास नीतिमान ठरवितो.

12 ह्यामुळेच मी त्याला सर्व लोकांत श्रेष्ठ बनवीन. बलवान माणसांबरोबर त्याला प्रत्येक गोष्टीत वाटा मिळेल. मी त्याच्यासाठी हे सर्व करीन कारण तो लोकांसाठी जगला आणि मेला. लोकांनी त्याला गुन्हेगार म्हटले. पण त्याने पुष्कळ लोकांच्या पापांचे ओझे स्वत: वाहिले. आणि तो पापी लोकांकरीता बोलतो आहे.”

यशया 53:12

जरी येशू जगण्यापूर्वी हे 750 वर्षे आधी लिहिण्यात आले होते, तरीही ही देवाची योजना होती हे दाखविण्यासाठी ते सविस्तर लिहिण्यात आले. त्यावरून असे सुद्धा दिसून येते की येशू अवर्णांचे प्रतिनिधित्व करू शकतो, ज्यांस अनेकदा तुच्छ समजले जाते. वस्तुतः, तो त्यांचे प्रतिनिधित्व करावयास, त्यांची पापे सहावयास व शुद्ध करावयास, तसेच ब्राम्हण, क्षत्रिय, वैश्य आणि शुद्रांची पापे प्रक्षालन करावयास आला.

तो तुम्हाला व मला जीवनाचे वरदान द्यावयास आला – दोष व पापकर्मापासून शुद्ध करावयास आला. इतक्या बहुमूल्य वरदानावर पूर्णपणे विचार करणे व समजून घेणे योग्य नाही का? येथे हे करण्याच्या अनेक पद्धती आहेत:

• हिब्रू व संस्कृत वेद एकाच व्यक्तीविषयी भविष्यवाणी कशी करतात
• ऋषी अब्राहामाचे उदाहरण ज्याला 4000 वर्षांपूर्वी नीतिमान ठरविण्यात आले
• येशूच्या जीवनाचा चित्रपट
• येशू देत असलेले जीवनाचे वरदान कसे ग्रहण करावे हे समजणे

विष्णू पुराणात राजा वेणाविषयी सांगितलेले आहे. जरी वेनाने चांगला राजा म्हणून सुरुवात केली असली, तरी भ्रष्ट प्रभावामुळे तो इतका वाईट झाला की त्याने यज्ञ आणि प्रार्थना करण्यास बंदी घातली. त्याने असाही दावा केला की तो विष्णूपेक्षा श्रेष्ठ आहे. ऋषीमुनींनी आणि ब्राह्मण/पुजारी यांनी त्याच्याशी असे म्हणून वाद घालण्याचा प्रयत्न केला की, राजा म्हणून त्याने योग्य धर्माचे शिक्षण व उदाहरण मांडले पाहिजे, त्यांचा क्षय करता कामा नये. तथापि वेणा ऐकेना. धर्माची पुनर्स्थापना करण्यासाठी आणि त्याला पश्चात्ताप करण्यास समजावू न शकल्यामुळे, पुजाऱ्यानी त्याने घडविलेल्या वाईटापासून राज्यास मुक्त करण्यासाठी त्याला ठार मारले.

याकारणास्तव राज्य राजावाचून राहिले. म्हणून पुजार्यांनी राजाचा उजवा हात चोळला आणि प्रिथू/पृथू नावाची एक उदात्त व्यक्ती उदयास आली. प्रिथूला वेनाचा वारसदार म्हणून नेमले गेले. प्रत्येक जण आनंदात होता की असा नैतिक व्यक्ती राजा होणार आहे आणि ब्रह्मासुद्धा प्रिथूच्या राज्याभिषेक समारंभासाठी उपस्थित राहिला. प्रिथूच्या कारकिर्दीत या राज्याने एका सुवर्ण युगात प्रवेश केला.

याद्वारे यशया आणि यिर्मया या इब्री ऋषीमुनींनी देखील अशाच प्रकारच्या पेचप्रसंगास तोंड दिल्याचे स्पष्ट होते. त्यांनी इस्राएलच्या राजांना, जे सुरुवातीला उदात्त आणि दहा आज्ञांचे पालन करणारे होते, भ्रष्ट झाल्याचे पाहिले होते. त्यांनी भविष्यवाणी केली की जसा वृक्ष कापला जातो, तसा राजवंश पडेल. पण त्यांनी भावी महान राजाविषयीही भाकीत केले. पडलेल्या झाडाच्या बुंधास धुमारा फुटेल.

वेनाची कहाणी देखील पुजारी आणि राजे यांच्यातील भूमिकेचे स्पष्ट वेगळेपण दर्शवते. जेव्हा राजा वेना यास पुजाऱ्यानी काढून टाकले तेव्हा ते राज्य करू शकले नाहीत कारण हा त्यांचा हक्क नव्हता. यशया आणि यिर्मयाच्या काळातही राजा आणि पुजारी यांच्यातील भूमिकेचे हेच वेगळेपण लागू होते. या कथांमधील फरक हा आहे की प्रिथूचे नाव त्याच्या जन्मानंतर ठेवण्यात आले होते, तर इब्री ऋषींनी येणाऱ्या थोर राजाच्या जन्माच्या शेकडो वर्षांपूर्वी त्याचे नाव कसे ठेवले ते आपण पाहू.

यशयाने सर्वप्रथम येणाऱ्या ”अंकुराबद्दल“ लिहिले. दाविदाच्या पतन पावलेल्या राजघराण्यातून, बुद्धी व सामर्थ्याने युक्त असा ‘तो’ येणार होता. त्यानंतर यिर्मयाने असे सांगितले की हा अंकुर परमेश्वर म्हणून ओळखला जाईल – उत्पन्नकर्त्या परमेश्वराचे इब्री नाव, आणि तो आमचे नीतिमत्व ठरेल.

जखऱ्या कोंब अर्थात अंकुराविषयी  बोलणे सुरू ठेवतो

ऋषी जखऱ्या ई. पू. 520 मध्ये जगला, जेव्हा यहूदी त्यांच्या पहिल्या बंदिवासातून यरूशलेमास परत येऊ लागले. ते परत आल्यानंतर, त्यांनी त्यांचे नष्ट झालेले मंदिर पुन्हा बांधायला सुरुवात केली. त्यावेळी असलेल्या मुख्य याजकाचे नाव यहोशवा होते, आणि तो मंदिराच्या याजकांचे काम पुन्हा सुरू करीत होता. ऋषी-संदेष्टा, जखऱ्याने, प्रमुख याजक, यहोशवाबरोबर सहभागी होऊन परत येत असलेल्या यहुदी लोकांचे नेतृत्व केले. परमेश्वराने – जखऱ्याद्वारे – या यहोशवाबद्दल असे म्हटले:

8 तेव्हा यहोशवा मुख्ययाजका, तू स्वत: व तुझ्या समोर बसलेल्या सहकारी याजकांनी ऐकले पाहिजे. माझा खास सेवक मी आणल्यावर काय घडणार आहे, ह्याची ही माणसे म्हणजे नमुने आहेत. त्याला कोंब म्हणतील.
9 पाहा! मी यहोशवापुढे विशेष दगड ठेवतो. त्याला सात बाजूआहेत. मी त्यावर खास संदेश कोरीन. तो संदेश, मी एका दिवसात पृथ्वीवरीलसर्व पाप नाहीसे करीत असल्याचे दाखवील.”

जखऱ्या 3:8-9

अंकुर किंवा कोंब! 200 वर्षांपूर्वी यशयाने सुरूवात केली, 60 वर्षांपूर्वी यिर्मयाने ते सुरू ठेवले, जखऱ्या तो विषय अर्थात ‘कोंब’ पुढे सुरू ठेवतो जरी आता राजवंशाचा नायनाट झाला होता. वटवृक्षाप्रमाणे ही कोंब मृत बुंधापासून आपली मुळे पसरवू लागते. या कोंबीस आता ‘माझा सेवक’ – देवाचा सेवक म्हटले गेले आहे. काही बाबतीत ई. पू. 520 मध्ये यरूशलेमात जखऱ्याचा सोबती, मुख्य याजक यहोशवा, या येणाऱ्या कोंबीचे प्रतीक होता. पण कसे?

पण कसे?

‘एका दिवसातच’ देव पाप दूर कसे करेल?

कोंब याजक व राजा यांस एक करणे

समजून घेण्यासाठी आम्हाला हे माहीत असले पाहिजे की हिब्रू वेदांमध्ये पुरोहित आणि राजाच्या भूमिका पूर्णतः विभक्त होत्या. कोणीही राजे पुरोहित होऊ शकत नव्हते, आणि पुरोहितही राजा होऊ शकत नव्हते. देवाला बलिदान देऊन देव आणि मनुष्यामध्ये मध्यस्थी करणे हे पुरोहिताचे कर्तव्य होते आणि सिंहासनावरून न्यायाने राज्य करणे ही राजाची जबाबदारी होती. दोघेही महत्वपूर्ण होते; दोघेही वेगळे होते. तरीही जखऱ्याने भविष्यात असे लिहिले की:

9 मग मला परमेश्वराचा आणखी एक संदेश मिळाला. तो म्हणाला,
10 “हेल्दय, तोबीया व यदया हे बाबेलच्या बंद्यांकडून आले आहेत. त्याच्याकडून सोने आणि चांदी घेऊन, सफन्याचा मुलगा, यहोशवाकडे जा.
11 त्या सोन्या – चांदीपासून मुकुट कर. तो योशीयाच्या डोक्यावर ठेव. (यहोशवा मुख्याजक होता. तो यहोसादाकचा मुलगा होता.) मग त्याला पुढील गोष्टी सांग:
12 सर्व शक्तिमान परमेश्वर पुढील गोष्टी सांगतो: ‘कोंब’ नावाचा एक माणूस आहे. तो सामर्थ्यवान बनेल. तो परमेश्वराचे मंदिर बांधील.
13 तो परमेश्वराचे मंदिर बांधून गौरव प्राप्त करील. स्वत:च्या सिंहासनावर बसून तो राज्य करील. त्याच्या सिंहासनाजवळ याजक उभे राहतील. ते दोघे एकत्रितपणे, शांतपणे काम करतील.’

जखऱ्या 6:9; 11-13

पूर्वीच्या उदाहरणाविरुद्ध, जखऱ्याच्या दिवसाचा मुख्य याजक (यहोशवा) यास अंकुर किंवा कोंब म्हणून राजाचा मुकुट घालावयाचा होता. (लक्षात ठेवा यहोशवा हा ‘येणाऱ्या गोष्टींचे प्रतीक’ होता). मुख्य याजक, यहोशवाने, राजमुकूट घालतांना, भविष्यात राजा आणि पुजारी म्हणजे याजक यांचे एका व्यक्तीमध्ये जोडले जाण्याचे पूर्वचित्र पाहिले होते- राजाच्या सिंहासनावर पुजारी. शिवाय, जखऱ्याने लिहिले की “यहोशवा” हे कोंबीचे नाव होते. याचा अर्थ काय होता?

‘यहोशवा’ आणि ‘येशू’ ही नावे

बायबलच्या अनुवादाचा काही इतिहास आपल्याला माहीत असणे आवश्यक आहे. मूळ इब्री वेदांचे ग्रीक भाषांतर 250 ईसापूर्व मध्ये करण्यात आले होते, आणि त्याला सेप्टुआजिंट किंवा LXX म्हटले गेले. अद्यापही ते व्यापक प्रमाणात वाचले जाते, आम्ही पाहिले की एलएक्सएक्समध्ये ‘ख्रिस्त’ प्रथम कसा वापरला गेला आणि आम्ही येथे ‘यहोशवा’ साठी त्याच विश्लेषणाचे अनुसरण करतो.

यहोशवा हे [मराठी] ‘यहोशुवा’ या मूळ हिब्रू नावाचे लिप्यंतरण आहे. चतुर्थांश #1 दाखवतो की ई.पू. 520 मध्ये जखऱ्याने इब्री भाषेत ‘यहोशवा’ कसे लिहिले.  हे (#1=> #3)  [मराठी]मध्ये त्याचे ‘यहोशवा’  असे लिप्यंतरण करण्यात आले आहे.  हिब्रू भाषेतील ‘यहोशवा’  हे [मराठी] ‘यहोशवा’ आहे. जेव्हा 250 इ.स.पू मध्ये हिब्रू भाषेतून ग्रीक भाषेत  LXX भाषांतर करण्यात आले, तेव्हा यहोशुवाचे हे इसूस (#1 => #2) असे लिप्यंतर करण्यात आले.  हिब्रू भाषेतील ‘यहोशुवा’ हे [मराठी] ‘यहोशवा’ ग्रीक भाषेत इसूस आहे. जेव्हा ग्रीकचे [मराठी] भाषांतर करण्यात आले, तेव्हा इसूसचे लिंप्यंतरण (#2 => #3) मध्ये ‘येशू’ असे केले गेले. ग्रीक भाषेतील इसूस [मराठी] येशू असे आहे.

इब्री भाषेत येशूशी बोलताना येशूला ‘यहोशवा’ म्हटले जात असे, परंतु ग्रीक नवीन करारामध्ये त्याचे नाव ‘इसूस’ असे लिहिले गेले – अगदी ग्रीक जुना करार LXX ने ते नाव जसे लिहिले तसे. जेव्हा नवीन कराराचे भाषांतर ग्रीकमधून [मराठी] (#2 => #3)  केले गेले तेव्हा ‘इसूस’चे लिप्यंतरण परिचित ‘येशू’ मध्ये करण्यात आले. म्हणून ‘येशू’ = ‘जोशुआ’ हे नाव, ज्यामध्ये ‘येशू’ मध्यंतरी ग्रीक टप्प्यातून आले आणि ‘यहोशवा’ हे थेट हिब्रूमधून आले.

थोडक्यात, नासरेथचा येशू आणि ई.स. पू. 520चा मुख्य याजक यहोशवा यांचे सारखेच नाव होते, जे त्यांच्या मूळ इब्री भाषेत ‘यहोशुवा’ असे संबोधले जाते. ग्रीक भाषेत, दोघांनाही ‘इसूस’ म्हटले जात असे.

नासरेथचा येशू कोंब किंवा अंकुर आहे

आता जखऱ्याची भविष्यवाणी अर्थपूर्ण वाटते. भविष्यवाणी, जी ई. स. पू. 520 मध्ये करण्यात आली होती, ती ही होती की येणाऱ्या कोंबीचे नाव ‘येशू’ असेल, जी थेट नासरेथच्या येशूकडे इशारा करते.

यिश्शै व दावीद हे त्याचे पूर्वज असल्यामुळे येशू हा ‘यिश्शेच्या बुंधापासून’ येतो. येशूजवळ बुद्धी व समज होती जी त्यास वेगळी करते. त्याचे चातुर्य, आत्मसंयम आणि अंतर्दृष्टी समीक्षक आणि अनुयायी दोघांनाही प्रभावित करीत आहे. शुभवर्तमानातील चमत्कारांद्वारे त्याचे सामथ्र्य नाकारता येत नाही. आपण त्यांच्यावर विश्वास न ठेवण्याची निवड करू शकतो, पण आपण त्याकडे दुर्लक्ष करू शकत नाही. एक दिवस या अंकुरात असलेला अपवादात्मक शहाणपणा व सामर्थ्याचे गुण ज्याचे भाकित यशयाने केले होते येशूला अनुरूप बसते.

नासरेथच्या येशूच्या जीवनाचा विचार करा. त्याने खरोखर राजा असल्याचा दावा केला – खरोखर राजा. ‘ख्रिस्त’ या शब्दाचा अर्थ हाच आहे. पण पृथ्वीवर असताना त्याने जे केले ते खरोखर याजकीय कार्य म्हणजे पुरोहिताचे कार्य होते. पुरोहित लोकांच्या वतीने मान्य यज्ञार्पण करीत असे. येशूचा मृत्यू त्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण होता, तेसुद्धा, आपल्या वतीने देवाला अर्पण होते. त्याचा मृत्यू कोणत्याही व्यक्तीच्या पापाबद्दल आणि अपराधाबद्दल प्रायश्चित करतो. ज्या दिवशी येशू मरण पावला आणि त्याने सर्व पापांची भरपाई केली – त्या दिवशी जखऱ्याने भविष्यवाणी केली होती त्याप्रमाणे “एका दिवसात” त्या देशाची पापे अक्षरशः मिटवून टाकली गेली. जसे त्याला बरेचदा ‘ख्रिस्त’/राजा म्हटले जाते, त्यानुसार त्याने आपल्या मरणात पुरोहिताच्या सर्व पात्रता पूर्ण केल्या. त्याने आपल्या पुनरुत्थानामध्ये, मृत्यूवर आपले सामर्थ्य व अधिकार दाखवला. त्याने दोन्ही भूमिका एकत्र आणल्या. ज्यास, दावीदाने फार पूर्वी “ख्रिस्त” म्हटले होते, तो अंकुर पुरोहित-राजा आहे.  आणि त्याच्या जन्माच्या 500 वर्षांपूर्वी जखऱ्याने त्याच्या नावाची भविष्यवाणी केली होती.

भविष्यसूचक पुरावा

त्याच्या दिवसात, आजच्याप्रमाणे, येशूच्या अधिकाराविषयी प्रश्न करणारे टीकाकार होते. त्याचे उत्तर आधी आलेल्या संदेष्ट्यांकडे लक्ष वेधण्यासाठी होते, असा दावा त्यांनी केला की त्यांनी त्याच्या जीवनाविषयी पूर्वी पाहिले होते. येथे एक उदाहरण आहे जेथे येशूने त्याच्या विरोधकांस म्हटले :

…तेच माझ्याविषयी साक्ष देणारे आहेत…

योहान 5:39

दुसऱ्या शब्दांत, येशूने असा दावा केला की त्याच्या जीवनाविषयी शेकडो वर्षांपूर्वी हिब्रू वेदांमध्ये भविष्यवाणी करण्यात आली होती. मानवी अंतर्दृष्टी भविष्यकाळात शेकडो वर्षांची भविष्यवाणी करू शकत नसल्यामुळे, तो मानवजातीसाठी देवाची योजना म्हणून खरोखर आला आहे हे सत्यापित करण्यासाठी हा पुरावा असल्याचे येशूने म्हटले. हे वैयक्तिकरित्या सत्यापित करण्यासाठी आज आपल्यासाठी हिब्रू वेद उपलब्ध आहेत.

आतापर्यंत इब्री संदेष्ट्यांनी काय भविष्यवाणी केली आहे ते सारांश रूपात पाहू या. येशूच्या आगमनाचा इशारा मानवी इतिहासाच्या सुरूवातीला देण्यात आला होता. नंतर अब्राहामाने त्या ठिकाणाविषयी भाकित केले होते तर वल्हांडण सणाने त्या वर्षाच्या दिवसाविषयी भाकित केले. आपण पाहिले की स्तोत्र २ मध्ये ‘ख्रिस्त’ ही पदवी येणाऱ्या राजाविषयी भविष्यवाणी करतांना उपयोग करण्यात आली होती. आम्ही आत्ताच पाहिले आहे की त्याची वंशावळ, याजकीय कारकीर्द, आणि नावाचे भाकीत करण्यात आले होते. नासरेथच्या येशूसारखी ज्याच्या आयुष्याविषयी अनेक संदेष्ट्यांनी इतक्या पूर्वी भविष्यवाणी केली होती अशा इतिहासातील आणखी कोणाबद्दल विचार करता येईल का?

उपसंहार: सर्वांना देऊ करण्यात आलेले जीवनाचे झाड

वटवृक्षासारख्या, अमर व टिकाऊ झाडाचे प्रतिबिंब, बायबलच्या अगदी शेवटच्या अध्यायापर्यंत दिलेले आहे, ते पुन्हा भविष्याकडे पाहते, पुढील विश्वाकडे, ज्यात अजूनही “जीवनाच्या पाण्याची नदी” आहे.

2 आणि नगराच्या रस्त्यांच्या मधोमध वाहत होती. नदीच्या दोन्हीकाठांवर उगवलेली झाडे जीवनाची झाडे होती. त्यांच्यातील प्रत्येक झाड दरमहा आपले फळ देते. झाडांची पाने राष्ट्रांनाआरोग्य देण्यासाठी उपयोगी पडत होती.

प्रकटीकरण २२:२

सर्व राष्ट्रांतील लोकांना – यात आपला समावेश आहे – मृत्यूपासून मुक्ती आणि जीवनाच्या झाडाच्या समृद्धीचा अनुभव घेण्यासाठी आमंत्रित करण्यात आले आहे – खरोखर अमर वटवृक्ष. परंतु हिब्रू संदेष्टे भविष्यवाणी करतात की यासाठी कशाप्रकारे हे जरूरी असेल आधी तो अंकूर “कापून” टाकला जावा, जे आपण पुढे पाहू.

वटवृक्ष, बरगद किंवा वडाचे झाड हे दक्षिण आशियाई अध्यात्माच्या केन्द्रस्थानी आहे आणि हा भारताचा राष्ट्रीय वृक्ष आहे. याचा संबंध मृत्यूचे दैवत यम, याच्याशी आहे, म्हणूनच अनेकदा ते स्मशानभूमीजवळ लावलेले असते. पुन्हा अंकुरण्याची क्षमता असल्यामुळे त्यास दीर्घयुष्य आहे आणि ते अमरत्वाचे प्रतीक आहे. अशाच एका वटवृक्षाखाली सावित्रीने तिचा मृत पती आणि राजा सत्यवान यास परत मागण्यासाठी यमाशी सौदा केला होता यासाठी की तिला पुत्रप्राप्ती व्हावी – या घटनेचे स्मरण म्हणून वट पौर्णिमा आणि वट सावित्रीचा वार्षिक उत्सव साजरा केला जातो.

असेच एक वर्णन हिब्रू वेद (बायबल) मध्येही आढळते. एक मृत झाड आहे … जिवंत होत आहे … राजांच्या मृत वंशातूून नवीन पुत्राचे प्रतिनिधित्व करणारे आहे. मुख्य फरक हे आहे की हे वर्णन भविष्यात दिसणारी भविष्यवाणी आहे आणि शेकडो वर्षांपासून वेगवेगळ्या संदेष्ट्यांनी (ऋषींनी) तयार केली होती. त्यांच्या संमिश्र कथेत असे भाकित आहे की कोणीतरी येत आहे. यशया (इ.स.पू. 750) ने ह्या गोष्टीचा प्रारंभ केला ज्याचा पुढे ऋषी-संदेष्ट्यांनी विकास केला – मृत झाडाच्या फांदीमध्ये.

यशया आणि अंकुर

यशया यहूद्यांच्या इतिहासातून घेतलेल्या समयरेखेत दिसून येणाऱ्या, ऐतिहासिकदृष्ट्या सत्यापित करण्यायोग्य काळात जगला.

यशयाने तेव्हा लिहिले जेव्हा राजा दाविदाचा राजवंश (इ.स.पू. १००० – 6००) यरूशलेमावर राज्य करीत होता. यशयाच्या काळात (इ.स.पू. 750) राजवंश आणि राज्य भ्रष्ट होते. यशयाने राजांना विनंती केली की त्यांनी देवाकडे परत यावे व मोशेच्या दहा आज्ञांचे पालन करावे. पण यशयाला ठाऊक होते की इस्राएल पश्चात्ताप करणार नाही, आणि म्हणूनच त्याने आधीच हे जाणले होते की हे राज्य नष्ट होईल व राजेशाहीचा अंत होईल.

त्याने शाही घराण्यासाठी एका कल्पनाचित्राचा उपयोग केला, मोठ्या वटवृक्षासारखे त्याचे चित्र मांडले. या झाडाच्या मुळाशी, दावीद राजाचा पिता, इशायआहे. यिश्शैच्या कुटूंबात राजांच्या राजघराण्याची सुरूवात दावीद राजापासून झाली, आणि त्याचा उत्तराधिकारी, राजा शलमोन याच्याबरोबर पुढे सुरू राहिली. खाली स्पष्ट केल्याप्रमाणे, हा राजवंशाचा पुढील पुत्र राज्य करीत असतांना हा वृक्ष वाढत गेला आणि विकसित झाला.

प्रथम एक झाड…नंतर एक खोड़… नंतर एक अंकुर

यशयाने असा इशारा दिला की, हा ‘वृक्ष’ राजवंश लवकरच कापला जाईल आणि मृत खोड काय ते राहील. खोड आणि अंकुर यांचे कोडे म्हणून त्याने ही भविष्यवाणी कशाप्रकारे लिहिली ते पाहा :

शायाच्या बुंध्याला (वंशाला) अंकुर (मूल) फुटून वाढू लागेल. ती फांदी इशायाच्या मुळाची असेल.
2 परमेश्वराचा आत्मा त्या मुलात असेल. तो आत्मा त्याला सुज्ञपणा, समजूत, मार्गदर्शन आणि सामर्थ्य देईल. हा आत्मा परमेश्वराला जाणून घेण्यास व श्रध्दा ठेवण्यास त्या मुलाला शिकवील.

यशया 11:1-2

इ.स.पू. 6०० च्या सुमारास, यशयाच्या 150 वर्षांनंतर, जेव्हा बाबेलच्या लोकांनी यरूशलेमचा पाडाव केला, तेव्हा हा ‘वृक्ष’ पडला, राजांचा राजवंश उध्वस्त झाला, आणि इस्राएल लोकांना ओढून बॅबिलोनमध्ये (समयरेखेतील लाल कालखंड) बंदिवासात नेण्यात आले. हा पहिला यहूदी बंदिवास होता – त्यातील काही लोक भारतात गेले. सावित्री आणि सत्यवान यांच्या कथेत एक मृत राजाचा मुलगा होता – सत्यवान. खोडाच्या भविष्यवाणीत राजांचा संपूर्ण वंश नाहीसा होणार होता आणि राजघराणे मृत होणार होते.

अंकुर : ‘त्याचे’ दाविदाच्या वंशातून आगमन जो बुद्धिसंपन्न असणार होता

पण भविष्यवाणी फक्त राजांचा नाश करणे यापुढे भविष्यकाळातही पाहत होती. हे वटवृक्षाच्या एका सामान्य वैशिष्ट्याचा उपयोग करून करण्यात आले. जेव्हा वटवृक्षाचे बीज अंकुरित होतात तेव्हा ते इतर झाडांच्या बुंधावर अंकुरित होतात. बुंधा किंवा खोड वटवृक्षाच्या बियांचे पोषक आहे. एकदा वडाच्या बीपासून नुकतेच तयार झालेले रोप स्थापित झाल्यावर ते आणखी वाढत जाईल आणि त्या बुंधापेक्षा अधिक जगेल. यशयाने पाहिलेला हा अंकुर वडाच्या झाडासारखा असेल कारण नवीन अंकुर त्याच्या मुळापासून निघून वर जाईल व – एक अंकुर तयार करेल.

यशयाने या कल्पनाचित्राचा उपयोग केला आणि असे भाकीत केले की एक दिवस दूर भविष्यकाळात अंकुर म्हणून ओळखली जाणारी, एक अंकुर, झाडाच्या मृत बुंधापासून निघेल, अगदी तसेच जसे वटवृक्षाच्या फांद्या झाडाच्या बुंधापासून फुटतात. यशया ‘तो’ म्हणून अंकुराचा उल्लेख करतो, म्हणून यशया एका विशिष्ट व्यक्तीबद्दल बोलत आहे, जो राजवंशाचे पतन झाल्यानंतर दाविदाच्या घराण्यातून येईल. या व्यक्तीमध्ये बुद्धी, सामर्थ्य आणि ज्ञान यासारखे गुण असतील जणूकाही त्याच्यावर देवाचा आत्मा असेल.

अनेक लिखाणांत पौराणिक कथामध्ये वटवृक्षाचा उल्लेख अमरत्वाचे प्रतीक म्हणून करण्यात आला आहे. त्याची वायवी मुळे खाली मातीत वाढतात आणि अतिरिक्त खोड तयार करतात. हे दीर्घायुष्याचे प्रतीक आहे, आणि अशाप्रकारे ते दैवीय निर्मात्याचे प्रतिनिधित्व करते. यशयाने ई.पू. 750 मध्ये भविष्यवाणी केली की या अंकुरात असे अनेक दैवी गुण असतील,  आणि राजवंशाचा ‘बुंधा’ नाहीसा झाल्यानंतर फार काळ टिकेल.

यिर्मया आणि अंकुर

भविष्यकाळात घडणाऱ्या घटना लोकांना समजाव्या म्हणून ऋषी-संदेष्टा यशया याने एक साईन-पोस्ट उभारले. परंतु अनेक चिन्हांपैकी त्याचे चिन्ह फक्त पहिले होते. यशयानंतर 150 वर्षांनी, ई. पू. 600 मध्ये जेव्हा दाविदाचा राजवंश यिर्मयाच्या डोळ्यासमोर उध्वस्त झाला, तेव्हा त्याने लिहिले :

5 हा परमेश्वराचा संदेश आहे. “मी चांगला अंकुर निर्माण करण्याची वेळ येत आहे.” तो चांगला अंकुर सुज्ञपणे राज्य करणारा राजा असेल. देशात योग्य व न्याय्य गोष्टी तो करेल.
6 त्या चांगल्या ‘अंकुराच्या’ काळात यहूदातील लोक वाचतील आणि इस्राएल सुरक्षित राहील. त्याचे नाव असेल परमेश्वर आमचा चांगुलपणा.

यिर्मया 23:5-6

यिर्मयाने यशयाच्या  दावीद वंशाच्या अंकुराच्या कल्पनाचित्राविषयी आणखी लिहिले. हा अंकुर देखील एक राजा असेल. पण दाविदाच्या पूर्वीच्या राजांसारखा नाही जे मृत बुंधा बनून राहिले होते.

अंकुर : प्रभू आमचे नीतिमत्व

अंकुरातील फरक त्याच्या नावात दिसतो. तो परमेश्वर देवाचे नाव (‘प्रभू’ – देवाचे हिब्रू नाव) धारण करेल, म्हणून एका वटवृक्षाप्रमाणे हा अंकुर देवाचे प्रतिरूप प्रतिमा असेल. तो ‘आमचे’ (आम्हा मानवाचे) नीतिमत्व असेल.

जेव्हा सावित्रीने तिचा पति, सत्यवान, याच्या देहासाठी यमाशी वाद घातला, तेव्हा तिच्या नीतिमत्त्वाने तिला मृत्यूला (यम) सामोरे जाण्याची शक्ती दिली. कुंभमेळ्याबद्दल नमूद केल्यानुसार, आपली समस्या म्हणजे आपला भ्रष्टाचार किंवा पाप आहे, आणि म्हणून आपल्याकडे ‘नीतिमत्त्वाची’ उणीव आहे. बायबल आपल्याला सांगते की मरणास तोंड देण्याचे सामथ्र्य आपल्यात नाही. खरे म्हणजे त्यात म्हटले आहे की आपण असहाय आहोत:

14 म्हणून मुले रक्त व मांस यांची बनलेली असल्याने त्यानेसुद्धा त्या रक्तात व मांसात त्यांच्यासमवेत भाग घेतला. येशूने हे यासाठी केले की, ज्याच्याकडे मरणाची सत्ता आहे, अशा सैतानाचा मरणाने नाश करावा.
15 आणि जे लोक त्यांच्या सर्व आयुष्यात मरणाचे भय मनात ठेवून त्याचे गुलाम असल्यासारखे जगत होते त्यांना मुक्त करावे.

इब्री लोकांस 2:14ब-15

बायबलमध्ये सैतान हा यमासारखा आहे कारण त्याने आम्हास मृत्यूच्या बंधनात ठेवले आहे. खरे म्हणजे जसा यम सत्यवानच्या शरीरासाठी वाद घालतो तसेच बायबल  दुसर्या समयाविषयी सांगते की कशाप्रकारे सैतानाने एका शरीराविषयी वाद घातला, जेव्हा

9 मीखाएल जो मुख्य देवदूत, यानेजेव्हा मोशेच्या शरीराविषयी सैतानाबरोबर वाद घातला तेव्हा त्यानेसुद्धा त्याच्याविरुद्ध अपमानस्पद आरोप करण्याचे धाडसकेले नाही. तो फक्त म्हणाला, “प्रभू तुला धमकावो.”

यहूदा 1:9

सावित्री आणि सत्यवान यांच्या कथेतल्या यमाप्रमाणे, सैतानालासुद्धा मोशेसारख्या थोर संदेष्ट्याच्या शरीरावर वाद घालण्याचे सामर्थ्य आहे, तर आमच्या पाप आणि भ्रष्टाचारामुळे, त्याला मृत्यूवर नक्कीच सामर्थ्य आहे. देवदूतसुद्धा हे जाणतात की केवळ परमेश्वर – निर्माणकर्ता देव – याला मरणात सैतानास फटकार लावण्याचे सामर्थ्य आहे.

येथे, ‘अंकुरा’ मध्ये असे अभिवचन आहे की भविष्यात परमेश्वर आम्हाला ‘नीतिमत्त्व’ देईल, जेणेकरून आम्हास मृत्यूवर विजय मिळविता येईल.

कसे?

जखऱ्या या विषयावर विचार मांडत असतांना पुढे आणखी माहिती देतो, येणाऱ्या अंकुराच्या नावाचे देखील सविस्तर भाकित सांगतो देखील जे सावित्री आणि सत्यवान यांच्या कथेशी समांतर आहे ज्यांनी मृत्यूचा (यम) धिक्कार केला, जे आपण पुढे पाहू

जेव्हा आपण आशीर्वादाचा आणि धनसंपत्तीचा विचार करतो तेव्हा आमचे मन भाग्य, यश आणि संपत्तीची देवी, लक्ष्मी हिच्याकडे जाते. लोभ न धरता सत्कृत्य केल्यास ती परिश्रमास यश आशीर्वाद देते. क्षीरसागर घुसळून काढण्याच्या गाथेत, इंद्राने पवित्र फुले फेकून देऊन अपमान केल्यामुळे लक्ष्मीने देवांस सोडून क्षीरसागरात प्रवेश केला. तथापि, तिने परत यावे म्हणून हजार वर्षे समुद्रमंथन केल्यानंतर, ती आपल्या पुनर्जन्माने विश्वासू लोकांस आशीर्वाद देते.

जेव्हा आपण विनाश, विध्वंस, आणि सर्वनाशाचा विचार करतो तेव्हा आमचे मन भैरवाकडे जाते, शिवाचा भयानक अवतार, किंवा शिवाच्या तिसऱ्या नेत्राकडे. ती बहुतेकदा बंद असते जेव्हा तो ते उघडतो तेव्हा ते दुष्कर्म करणाऱ्याच्या विनाशासाठी असते. लक्ष्मी आणि शिव दोघांकडे भक्तांचे बरेच लक्ष असते, कारण लोक एकाद्वारे आशीर्वाद प्राप्तीची इच्छा धरतात आणि दुसर्याकडून त्यांस शाप किंवा विनाशाचे भय असते.

आशीर्वाद आणि शाप … इस्राएली लोकांस … आम्हास शिक्षण देण्यासाठी 

हिब्रू वेदात प्रकट करण्यात आलेला उत्पन्नकर्ता परमेश्वर आशीर्वादाचा कर्ता आहे तसेच लक्ष्मी आणि शाप आणि भैरवाच्या भयंकर विनाशासमान अथवा शिवाच्या तिसऱ्या नेत्रासमान विनाशाचा कर्ता आहे. हे त्याचे निवडलेले लोक – इस्राएली – जे त्याचे भक्त होते त्यांच्यासाठी निर्देशित होते. परमेश्वर देवाने इस्राएली लोकांस मिसर देशच्या गुलामीत बाहेर आणले आणि त्यांस दहा आज्ञा दिल्यानंतर देण्यात आले – दहा आज्ञा म्हणजे पापाचे त्यांच्यावर नियंत्रण आहे किंवा नाही हे जाणण्यासाठी मापदंड. हे आशीर्वाद आणि शाप इस्राएली लोकांकडे निर्देशित होते पण त्यांची घोषणा फार पूर्वी करण्यात आली होती यासाठी की इतर सर्व राष्ट्रांनी त्याकडे लक्ष ़द्यावे आणि हे जाणून घ्यावे की तो त्याच सामर्थ्याने आशीर्वाद देतो जसा त्याने इस्राएली लोकांस दिला होता. आम्ही सर्व जण जे समृद्धी आणि आशीर्वादाचा इच्छा धरतो आणि विनाश व शापापासून वाचू इच्छितो इस्राएली लोकांच्या अनुभवावरून शिकू शकतो.

श्री मोशे सुमारे 3500 वर्षांपूर्वी जगत होता आणि त्याने पहिले पुस्तक लिहिले ज्यांनी हिब्रू वेद बनतो. त्याचे मोठे पुस्तक, अनुवाद यात त्याच्या शेवटच्या वचनांचा समावेश आहे जी त्याने आपल्या मृत्यूपूर्वी लिहिली. ही वचने इस्राएली लोकांस – यहूद्यांस त्याचा आशीर्वाद होती, पण त्याचे शाप सुद्धा. मोशेने लिहिले की हे आशीर्वाद आणि शाप जगाचा इतिहास घडवितील आणि त्याकडे लक्ष पुरविण्यात आले पाहिजे, केवळ यहूद्यांद्वारेच नव्हे, तर इतर सर्व राष्ट्रांद्वारे सुद्धा त्यांकडे लक्ष दिले जावे. या आशीर्वादांनी आणि शापांनी भारताच्या इतिहासावर देखील प्रभाव टाकला आहे. म्हणून आमच्या मननासाठी हे लिहिण्यात आले होते. पूर्ण आशीर्वाद व शाप येथे आहेत. सारांश असा आहे.

श्री मोशेचे आशीर्वाद

जर इस्राएली लोक नियमशास्त्राचे (दहा आज्ञा) पालन करतील तर त्यांस जे आशीर्वाद प्राप्त होतील त्यांचे वर्णन करण्याद्वारे मोशेने सुरूवात केली. देवाकडून प्राप्त आशीर्वाद इतके प्रचंड असतील की इतर राष्ट्रे त्याचा आशीर्वाद ओळखतील. या आशीर्वादांचा परिणाम हा असेल :

¹⁰ परमेश्वराच्या नावाने तुम्ही ओळखले जाता हे पाहिल्यावर इतर राष्ट्रातील लोकांना तुमचा धाक वाटेल.

अनुवाद 28:10

… आणि शाप

तथापि, जर इस्राएली आज्ञापालन करावयास चुकले तर त्यांस शाप प्राप्त होतील जे आशीर्वादांच्या बरोबरीचे व त्याचे प्रतिबिंब असतील. सभोवतालची राष्ट्रे हे शाप पाहतील यासाठी की:

³⁷ तुमच्यावर येणारी संकटे पाहून तेथील लोक विस्मयचकित होतील. त्यांच्या चेष्टेचा आणि निंदेचा तुम्ही विषय व्हाल.

अनुवाद 28:37

आणि हे शाप पूर्ण इतिहासात दिसून येतील.

⁴⁶ तुम्हाला व तुमच्या वंशजांना हे परमेश्वराचे शाप कायमचे भोवतील. ते पाहून इतर लोक आश्चर्यचकित होतील.

अनुवाद 28:46

पण देवाने सावध केले आहे की सर्वात वाईट शाप इतर राष्ट्रांद्वारे येतील.

⁴⁹ “दूरच्या राष्ट्रातील शत्रूला परमेश्वर तुमच्यावर पाठवील. त्यांची भाषा तुम्हाला समजणार नाही. गरुडांसारखे ते झेपावत येतील. ⁵⁰ ते क्रूर असतील. वृद्धांचा ते मान राखणार नाहीत. लहानांना दया दाखवणार नाहीत. ⁵¹ तुमची जनावरे आणि तुम्ही काढलेले पीक ते नेतील. तुम्ही नष्ट होईपर्यंत ते तुमची लूट करतील. धान्य, द्राक्षारस, तेल, गुरेढोरे, शेळ्यामेंढ्या काही म्हणता काही तुम्हाला उरणार नाही. ⁵² “ते राष्ट्र तुमच्या नगरांना वेढा घालून हल्ला करील. आपल्या नगराभोवती असणारी उंच आणि भक्कम तटबंदी आपले रक्षण करील असे तुम्हाला वाटेल. पण ती तटबंदी कोसळून पडेल. तुमचा देव परमेश्वर तुम्हांला देणार असलेल्या प्रदेशातील तुमच्या सर्व नगरांना शत्रू वेढा घालेल. 

अनुवाद 28:49-52

हे अधिकाधिक वाईट होत जाईल.

⁶³ “तुमची भरभराट करायला आणि तुमची संख्या वाढवायला जसा त्याला आनंद वाटत होता तसाच आनंद त्याला तुमचा नाश करायला आणि तुम्हांला रसातळाला न्यायला वाटेल. तुम्ही जो देश काबीज करायला जात आहात तेथून तुम्हाला हुसकावून लावले जाईल. ⁶⁴ परमेश्वर तुम्हाला पृथ्वीच्या या टोकापासून त्या टोकापर्यंत सर्व लोकांमध्ये विखरुन टाकील. तेथे तुम्ही काष्ठपाषाणाच्या मूर्तीची उपासना कराल. तुम्हाला आणि तुमच्या पूर्वजांना माहीत नसलेल्या खोट्यानाट्या देवांची उपासना कराल. ⁶⁵ “या इतर राष्ट्रांमध्ये तुम्हाला शांती लाभणार नाही. परमेश्वर तुमचे मन काळजीने पोखरुन टाकील. तुमचे डोळे शीणतील तुम्ही बेचैन व्हाल. ⁶⁶ तुम्ही नेहमी संकटग्रस्त आणि धास्तावलेले राहाल. तुम्हाला जिवाची खात्री वाटणार नाही. रात्रंदिवस तुम्ही झुरणीला लागाल.

अनुवाद 28:63-65

आशीर्वाद आणि शाप परमेश्वर देव आणि इस्राएली लोकांमधील औपचारिक कराराद्वारे स्थापन करण्यात आले होते :

¹³ त्याद्वारे तो तुम्हांला आपली खास प्रजा करणार आहे आणि तो तुमचा परमेश्वर बनणार आहे. त्याने हे तुम्हांला आणि अब्राहाम, इसहाक व याकोब या तुमच्या पूर्वजांना कबूल केले आहे. ^14-15 हा शपथपूर्वक पवित्र करार फक्त आपल्याशी-आज इथे उपस्थित असलेल्यांबरोबरच नव्हे तर आज आपल्यामध्ये या ठिकाणी हजर नसलेल्या आपल्या वंशजांसाठीही आहे.

अनुवाद 29:13-15

हा करार मुलांवर, अथवा भावी पिढ़ीवर बंधनकारक असेल. खरे म्हणजे हा करार भावी पिढीसाठी होता – इस्राएली आणि विदेशी दोन्ही.

²² “या देशाची कशी वाट लागली हे पुढे तुमचे वंशज आणि दूरदूरच्या देशातील परकीय पाहतील. या देशातील विपत्ती आणि परमेश्वराने पसरवलेले रोग ते पाहतील. ²³ येथील भूमी गंधक आणि खार यांच्यामुळे जळून वैराण होईल. तिच्यात गवताचे पाते देखील उगवणार नाही. सदोम, गमोरा, अदमा व सबोयीम ही शहरे परमेश्वराच्या कोपाने उद्ध्वस्त झाली तसेच या देशाचे होईल. ²⁴ “‘परमेश्वराने या देशाचे असे का केले? त्याचा एवढा कोप का झाला?’ असे इतर राष्ट्रातील लोक विचारतील. 

अनुवाद 29:22-24

उत्तर असेल :

²⁵ त्याचे उत्तर असे की, आपल्या पूर्वजांचा देव परमेश्वर याच्याशी केलेला करार इस्राएलांनी धुडकावून लावल्यामुळे परमेश्वराचा त्यांच्यावर कोप झाला. मिसरमधून या लोकांना बाहेर आणल्यावर परमेश्वराने त्यांच्याशी पवित्र करार केला होता तो यांनी मोडला. ²⁶ हे इस्राएल इतर दैवतांची पूजा करु लागले. यापूर्वी त्यांना हे देव माहीत नव्हते. तसेच इतर दैवतांची पूजा करु नये असे परमेश्वराने त्यांना बजावले होते.²⁷ म्हणून त्यांच्यावर तो क्रुद्ध झाला व या ग्रंथातील शापवाणी त्यांच्या बाबतीत खरी करुन दाखवली. ²⁸ क्रोधायमान होऊन परमेश्वराने त्यांचे या देशातून उच्चाटन केले व आज ते जेथे आहेत तेथे त्यांची रवानगी केली?

अनुवाद 29:25-28

आशीर्वाद आणि शाप घडून आलेत का?

आशीर्वाद सुखकारक होते, आणि शाप भयानक होते, पण जो अत्यंत महत्वाचा प्रश्न आपण विचारू शकता तो आहे: ‘ते घडून आलेत का?’ हिब्रू वेदाच्या जुन्या कराराचा बहुतांश भाग इस्राएली इतिहासाची नोंद आहे म्हणून आपण त्यांचा भूतकाळ जाणतो. तसेच आपणाजवळ जुन्या कराराच्या बाहेरचा इतिहास आहे आणि अनेक पुरातत्वीय स्मारक आहेत. ते सर्व जण इस्राएली अथवा यहूदी इतिहासाचे संगतवार चित्र आहे.

हे येथे समयरेखेद्वारे देण्यात आले आहे. जर मोशेचे शाप घडून आलेत तर ते वाचा आणि त्याचे स्वतः मूल्यमापन करा. यावरून हे स्पष्ट होते की 2700 वर्षांपूर्वी यहूदी समूहांनी भारतात स्थलांतर का केले (उदाहरणार्थ, मिझोरामचे बेन मनश्शे). अश्शूरी आणि बेबिलोनियन विजयाचा परिणाम म्हणून मोठ्या प्रमाणात तडीपार झाल्यामुळे ते भारतात पांगले – अगदी मोशेने सांगितल्याप्रमाणे.

मोशेचे आशीर्वाद आणि शाप यांचा उपसंहार

मोशेच्या वचनांचा शेवट शापाने झाला नाही. मोशेने अशाप्रकारे आपली अंतिम घोषणा केली.

“मी सांगितलेल्या या सर्व गोष्टी तुमच्याबाबतीत घडतील. आशीर्वाद तसेच शापही खरे होतील. तुमचा देव परमेश्वर तुम्हांला इतर राष्ट्रांमध्ये हद्दपार करील. तेव्हा तुम्हांला या सर्व गोष्टींची आठवण होईल. ² तेव्हा तुम्ही तुमचे वंशज तुमचा देव परमेश्वर ह्याचा धावा कराल. त्याला मनःपूर्वक शरण जाल. आणि मी आज दिलेल्या सर्व आज्ञांचे नीट पालन कराल. ^3-4 तेव्हा तुमचा देव परमेश्वर तुमच्यावर प्रसन्न होईल, आणि तो तुम्हांला मुक्त करील. तुमची त्याने जेथे जेथे पांगापांग करुन टाकली होती तेथून तो तुम्हाला परत आणील. मग ते देश किती का लांबचे असेनात! ⁵ पुन्हा आपल्या पूर्वजांच्या देशात तुम्ही याल आणि तो देश तुमचा होईल. परमेश्वर तुमचे कल्याण करील आणि पूर्वजांना मिळाले त्यापेक्षा कितीतरी अधिक तुम्हांला मिळेल. पूर्वी कधी नव्हती एवढी तुमची लोकसंख्या वाढेल.

अनुवाद 30:1-5

हजारों वर्षे बंदिवासात देशाबाहेर राहिल्यानंतर, सन 1948 मध्ये – आज जिवंत असलेल्यांच्या आयुष्यात – संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या ठरावानुसार आधुनिक इस्राएल राष्ट्राचा नवा जन्म झाला आणि यहूदी लोक जगभरातील राष्ट्रांतून परत इस्राएलास स्थलांतर करू लागले – अगदी मोशेने भाकित केल्याप्रमाणे. आज भारतात, कोचिन, आंध्र प्रदेश आणि मिझोराम येथे हजारों-वर्षे वस्तीस असलेले यहूदी समुदाय कमी होऊ लागले आहेत कारण यहूदी लोक आपल्या मायदेशी परत जात आहेत. केवळ सुमारे 5000 यहूदी भारतात उरले आहेत. जसा शापाने त्यांच्या जीवनास आकार दिला, अगदी त्याचप्रमाणे  मोशेचे आशीर्वाद आमच्या डोळ्यासमक्ष पूर्ण होत आहेत.  

याचे आमच्यासाठी अनेक अर्थ आहेत. सर्वप्रथम, आशीर्वाद आणि शापांचा अधिकार व सामथ्र्य देवाकडून होते. मोशे फक्त प्रबोधन किंवा प्रकाशन प्राप्त दूत – ऋषी होता. हे आशीर्वाद आणि शाप हजारों वर्षांपर्यत, जगातील सर्व राष्ट्रांपर्यत पोहोचतात, आणि लक्षावधी लोकांवर त्यांचा परिणाम घडून येतो (इस्राएल देशात यहूद्यांच्या परत येण्यामुळे गोंधळा माजला आहे – नियमितपणे घडणार्या घटना जगभरच्या मथळ्यांचा विषय आहे) – हा या गोष्टीचा पुरावा आहे की परमेश्वर देवाजवळ ते सामथ्र्य आणि अधिकार आहे ते बायबल (वेद पुस्तकम्) म्हणते की त्याच्याजवळ आहे. त्याच हिब्रू वेदात त्याने हे अभिवचन सुद्धा दिले आहे की ‘पृथ्वीवरील सर्व राष्ट्रे’ आशीर्वाद पावतील. ‘पृथ्वीवरील सर्व राष्ट्रे’ म्हटल्यावर त्यात आमचाही समावेश आहे. तसेच अब्राहामाच्या पुत्राच्या बलिदानात, देवाने या गोष्टीची पुनरावृत्ती केली की ‘पृथ्वीवरील सर्व राष्ट्रे आश्ीर्वाद पावतील’. त्या बलिदानाचे स्थान व पतशील आपणास हे जाणून घेण्यात मदत करतो की हा आशीर्वाद कसा प्राप्त करावा. मिझोराम, आंध्र प्रदेश आणि केरळमधून परत जाणार्या यहूद्यांवर ज्या आशीर्वादांची वृष्टी केली जात आहे ते या गोष्टीचे चिन्ह आहे की देव भारताच्या सर्व राज्यातील आणि जगभरातील इतर राष्ट्रांस समान आशीर्वाद देऊ इच्छितो आणि देऊ शकतो जसे त्याने अभिवचन दिले आहे. यहूद्यांप्रमाणे, आमच्या शापांत आम्हास देखील आशीर्वाद देण्यात आले आहेत. आशीर्वादाची देणगी का स्वीकार करू नये?

दक्षिण एशियाच्या बहुतांश भागात अश्विन (आश्विन) महिन्यात 6-10 दिवस दुर्गा पूजा (दुर्गोत्सव) साजरा केला जातो.  असूर महिषासूराविरुद्ध प्राचीन लढ्यात देवी दुर्गाच्या विजयाचे स्मरण करण्यासाठी हा उत्सव साजरा केला जातो. अनेक भक्तांस हे माहीत नाही की हा सण यॉम किप्पूर (अथवा प्रायश्चिताचा दिवस) नावाच्या आणखी प्राचीन सणाच्या वेळी येतो, ज्याची सुरूवात 3500 वर्षांपूर्वी झाली आणि हिब्रू वर्षात सातव्या चांद्रमासाच्या 10 व्या दिवशी तो साजरा केला जातो. हे दोन्ही सण पुरातन आहेत, दोन्ही एकाच दिवशी येतात (त्यांच्या पंचांगानुसार. हिंदू आणि हिब्रू दिनदर्शिकेत अतिरिक्त लीप-वर्ष वेगळ्या वर्षी येते, म्हणून ते नेहमी पाश्चात्य दिनदर्शिकेत एकाच वेळी येत नाहीत पण ते दोन्ही नेहमी सप्टेंबर- ऑक्टोबर महिन्यात येतात), दोन्हींत बलिदानांचा समावेश आहे, आणि दोन्ही मोठ्या विजयाचे स्मरण करतात. दुर्गा पूजा आणि यॉम किप्पूर मधील साम्य आश्चर्यजनक आहे. काही बाबतींत फरकही उल्लेखनीय आहेत. 

 प्रायश्चिताच्या दिवसाचा परिचय 

आपण गुलामगिरीतून इस्राएली लोकांच्या (हिब्रू अथवा यहूदी) श्री मोशेच्या नेतृत्वाचे आणि दहा आज्ञा प्राप्त करण्याचे अनुसरण केले कलियुगात इस्राएली लोकांचे मार्गदर्शन करण्यासाठी आज्ञा या दहा आज्ञा अत्यंत कठोर आहेत, पापाचे आकर्षण असलेल्या व्यक्तीस त्याचे पालन करणे अशक्य आहे. या आज्ञा एका विशिष्ट पेटीत ठेवल्या जात, ज्याला कराराचा कोश म्हटले जाई. कराराचा कोश परम पवित्रस्थान म्हटलेल्या एका विशेष मंदिरात असे.

मोशेचा भाऊ, अहरोन, आणि त्याचे वंशज याजक होते जे या मंदिरात लोकांच्या पापांच्या प्रायश्चितासाठी, अथवा झाकून टाकण्यासाठी बलिदान अर्पण करीत. यॉम किप्पूर  – प्रायश्चिताच्या दिवशी विशेष बलिदान अर्पण केले जाई. आज हे आमच्यासाठी बहुमूल्य पाठ आहेत, आणि आपण दुर्गा पूजेच्या विधीसंस्कारांशी प्रायश्चिताच्या दिवसाची (यॉम किप्पूर) तुलना करून बरेच काही शिकू शकतो.  

प्रायश्चिताचा दिवस आणि पाप वाहून नेणारा बकरा

हिब्रू वेदाने, अर्थात आजचे बायबल, मोशेच्या काळापासून प्रायश्चिताच्या दिवसाचे बलिदान व विधि या संबंधाने निश्चित सूचना दिल्या. या सूचनांचा अर्थात आज्ञांचा आरंभ कसा होतो ते आपण पाहतो:

अहरोनाचे दोन मुलगे परमेश्वरासमोर धूप दाखविण्यासाठी गेले असताना मरण पावले. त्यानंतर परमेश्वर मोशेशी बोलला. ² तो म्हणाला, “तुझा भाऊ अहरोन ह्याला सांग की त्याने वाटेल त्यावेळी परमपवित्रस्थानात अंतरपटाच्या आत पवित्र कोशावर असलेल्या दयासनापुढे जाऊ नये; तेथे दयासनावरील ढगात मी दर्शन देत असतो; अहरोन जर तेथे जाईल तर तो मरेल!

लेवीय 16:1-2

अहरोन महायाजकाच्या दोन मुलांनी परमेश्वराची उपस्थिती असतांना जेव्हा परम पवित्रस्थानी मंदिरात अनादराने प्रवेश केला तेव्हा त्यांना मरण आले. त्या पवित्र उपस्थितीत दहा आज्ञांचे पूर्णपणे पालन न केल्याचा परिणाम त्यांचा मृत्यू झाला.

म्हणून काळजीपूर्वक सूचना देण्यात आल्या होत्या, ज्यात संपूर्ण वर्षातील केवळ एका दिवसाचा समावेश होता जेव्हा प्रमुख याजक परम पवित्रस्थानी प्रवेश करू शकत असे – प्रायश्चिताच्या दिवशी. जर त्याने दुसऱ्या कुठल्या दिवशी प्रवेश केला, तर त्याला मरण निश्चित होते. पण या एके दिवशी सुद्धा, प्रमुख याजक कराराच्या कोशाच्या उपस्थितीत प्रवेश करण्यापूर्वी, त्याला : 

³ “परमपवित्रस्थानात जाण्यापूर्वी त्याने पापार्पणसाठी एक गोऱ्हा व होमार्पणासाठी एक मेंढा आणावा. ⁴ त्याने पाण्याने स्नान करावे मग तागाचा पवित्र सदरा व तागाचे चोळणे आपल्या अंगात घालावे; तागाच्या कमरपट्ट्याने आपली कमर कसावी आणि तागाचा फेटा बांधावा; ही पवित्र वस्त्रे आहेत.

लेवीय 16:3-4

दुर्गापूजेच्या सप्तमीच्या दिवशी, प्राणप्रतिष्ठेद्वारे दुर्गेच्या प्रतिमांस जागृत केले जाते आणि प्रतिमेस स्नान देऊन वस्त्र घातले जातात. यॉम  किप्पूरमध्ये देखील स्नानाचा समावेश असे पण प्रमुख याजकास स्नान दिले जात असे आणि परमस्थानी प्रवेश करण्यासाठी तयार केले जाई, दैवतास नाही. प्रभु परमेश्वरास आवाहन करणे अनावश्यक होते – त्याची उपस्थिती अथवा सान्निध्य वर्षभर परम पवित्रस्थानी असे. त्याऐवजी गरज ह्या उपस्थितीची भेट करण्याची होती. स्नान केल्यानंतर व वस्त्र घातल्यानंतर प्रमुख याजकास बलिदानासाठी पशु आणावे लागत.  

⁵ “अहरोनाने इस्राएलाच्या मंडळीकडून पापार्पणाकरिता दोन बकरे व होमार्पणाकरित एक मेंढा घ्यावा. ⁶ त्यांने पापार्पणाचा गोऱ्हा अर्पण करुन स्वतःसाठी व आपल्या घराण्यासाठी प्रायश्चित करावे.

लेवीय 16:5-6

अहरोनाच्या स्वतःच्या पापांसाठी, पाप झाकण्यासाठी, अथवा प्रायश्चित करण्यासाठी बैलाचे अर्पण केले जाई. दुर्गा पूजेच्या वेळी बैलाचा अथवा बकऱ्याचा बळी कधी कधी दिला जातो. यॉम  किप्पूरसाठी याजकाचे स्वतःचे पाप झाकण्यासाठी बैलाच्या बलिदानास पर्याय नव्हता. जर प्रमुख याजकाने बैलाच्या बलिदानाने आपले पाप झाकले नाही तर त्याला मरण येई.

मग लगेच त्यानंतर, याजक दोन बकऱ्याचा उल्लेखनीय विधी पूर्ण करीत असे.

⁷ “मग त्याने ते दोन बकरे घेऊन दर्शनमंडपाच्या दारापाशी परमेश्वरासमोर उभे करावेत.⁸ अहरोनाने त्या दोन बकऱ्यावर चिठ्ठ्या टाकाव्या; एक चिठ्ठी परमेश्वरासाठी व अजाजेलसाठी.⁹ “परमेश्वरासाठी म्हणून, चिठ्ठी निघालेला बकरा अहरोनाने पापार्पण म्हणून अर्पण करावा;

लेवीय 16:7-9

त्याच्या स्वतःच्या पापासाठी बैलाचे अर्पण केल्यानंतर, याजक दोन बकरे घेऊन चिट्ठ्या टाकत असे. एक बकरा पाप वाहून नेणारा बकरा नेमला जाई. दुसरा बकरा पापबली म्हणून अर्पण केला जाई. का?

¹⁵ “मग अहरोनाने लोकांसाठी आणलेला पापार्पणाचा बकरा वधावा; त्याचे रक्त अंतरपटाच्या आतल्या दालनात आणावे आणि त्याने गोऱ्ह्याच्या रक्ताचे जसे केले तसेच बकऱ्याच्या रक्ताचे करावे म्हणजे ते दयासनावर व दयासनासमोर शिंपडावे. ¹⁶ ह्या प्रकारे त्याने इस्राएल लोकांची अशुद्धता, त्यांचे अपराध व त्यांची पापे ह्या सर्वोबद्दल परमपवित्रस्थान पवित्र करावे; आणखी अशुद्ध लोकांच्या परिसरात मध्यभागी वसत असलेल्या दर्शनमंडपासाठीही त्याने असेच करावे.

लेवीय 16:15-16

पाप वाहून नेणाऱ्या बकऱ्याचे काय होई?

²⁰ “तेव्हा परमपवित्रस्थान, दर्शनमंडप आणि वेदी ह्यांच्याकरिता प्रायश्चित करण्याचे संपविल्यावर त्याने जिवंत बकरा सादर करावा. ²¹ अहरोनाने आपले दोन्ही हात त्या जिवंत बकऱ्याच्या डोक्यावर ठेवून इस्राएल लोकांची सर्व पापे व अपराध ह्यांचा अंगिकार करावा; व ती त्या बकऱ्याच्या डोक्यावर ठेवून त्याला घेऊन जाण्यासाठी तयार असलेल्या माणसाच्या हाती रानात पाठवून द्यावे. ²² तेव्हा तो बकरा त्या लोकांच्या सर्व पापकर्माचा भार घेऊन निर्जन रानात वाहून नेईल; त्या माणसाने त्या बकऱ्याला रानात सोडून द्यावे.

लेवीय 16:20-22

बैलाचे बलिदान अहरोनाच्या स्वतःच्या पापासाठी होते. पहिल्या बकऱ्याचे बलिदान इस्राएली लोकांच्या पापासाठी होते. अहरोन पाप वाहून नेणाऱ्या जिवंत बकऱ्याच्या डोक्यावर आपले हात ठेवीत असे आणि – प्रतीकात्मकरित्या – लोकांची पापे पाप वाहून नेणाऱ्या बकऱ्यावर हस्तांतरित करीत असे. मग या चिन्हाच्या रूपात की लोकांची पापे आता त्यांच्यापासून फार दूर करण्यात आली आहेत या बकऱ्यास जंगलात सोडून दिले जाई. या बलिदानांद्वारे त्यांच्या पापांचे प्रायश्चित केले जाई. असे प्रायश्चिताच्या दिवशी आणि केवळ त्याचदिवशी दरवर्षी केले जात असे.

प्रायश्चिताचा दिवस आणि दुर्गा पूजा

दरवर्षी या दिवशी हा सण साजरा करण्याची आज्ञा देवाने का दिली? त्याचा काय अर्थ होता? दुर्गा पूजेद्वारे त्या समयाचे स्मरण केले जाते जेव्हा दुर्गेने म्हशीच्या रूपातील दानव महिषासूराचा वध केला. हे भूतकाळातील एका घटनेचे स्मरण करते.  प्रायश्चित्ताचा दिवस देखील विजयाच्या स्मरणार्थ होता परंतु वाईटावरील भविष्याच्या विजयाच्या प्रतीक्षेच्या दृष्टीने पाहता तो भविष्यसूचक होता. जरी प्राण्यांचे खरे अर्पण केले गेले, तरी ते सुद्धा प्रतीकात्मक होते. वेद पुस्तकम् (बायबल) असे स्पष्ट करते

⁴ कारण बैलांच्या किंवा बकऱ्याच्या रक्ताने पाप नाहीसे होणे शक्य नाही.

इब्री लोकांस पत्र 10:4

प्रायश्चिताच्या दिवसाचे बलिदान याजकाचे आणि भक्तांचे पाप वाहून नेण्यास समर्थ नव्हते, तर ते दरवर्षी का अर्पण केले जात असे? वेद पुस्तकम् (बायबल) स्पष्ट करते

कारण नियमशास्त्र हे भविष्यकाळात येणाऱ्या चांगल्या गोष्टींची केवळ एक छाया आहे. त्या सत्याचे ते खरे स्वरुप नव्हे, म्हणून देवाची उपासना करण्यासाठी जे त्याच्याजवळ येतात त्यांना नियमशास्त्र त्याच अर्पणांमुळे जी वर्षानुवर्षे पुन्हा पुन्हा केली जातात, ते कदापि परिपूर्ण करू शकत नाही. ² जर नियमशास्त्र लोकांना परिपूर्ण करू शकले असते तर यज्ञ अर्पण करण्याचे थांबले नसते का? कारण उपासना करणारे, कायमचेच शुद्ध झाले असते आणि त्यानंतर आपल्या पापांच्या बाबतीत दोषी ठरले नसते. ³ पण त्याऐवजी ते यज्ञ दरवर्षी पापांची आठवण करून देतात.

इब्री लोकांस पत्र 10:1-3

जर बलिदानाद्वारे पापांचे शुद्धिकरण झाले असते, तर त्यांची पुनरावृत्ती करण्याची गरज नसती. पण ते दरवर्षी केले जात, याद्वारे हे दिसून येते की ते प्रभावी नव्हते.

पण जेव्हा येशू ख्रिस्ताने (येशूसत्संग) स्वतःस बलिदान म्हणून अर्पण केले तेव्हा हे सर्व बदलून गेले.

⁵ म्हणून ख्रिस्त जेव्हा या जगात आला, तेव्हा तो म्हणाला,

“तुला यज्ञ किंवा अर्पणे नको होती,
    पण तू माझ्यासाठी शरीर तयार केले.
⁶ होमार्पणांनी व पापार्पणांनी
    तुला आनंद वाटला नाही.
⁷ मग मी म्हणालो, ‘हा मी आहे!
    नियमशास्त्राच्या गुंडाळ्यामध्ये माझ्याबद्दल लिहून ठेवले आहे, देवा,
    तुझी इच्छा पूर्ण करण्यास मी आलो आहे.’”

इब्री लोकांस पत्र 10:5-7

तो स्वतःस बलिदान म्हणून अर्पण करावयास आला. आणि जेव्हा त्याने असे केले

…आपण येशू ख्रिस्ताच्या एकदाच झालेल्या देहार्पणाद्वारे पवित्र केलेले आहो

¹⁰ देवाच्या इच्छेनुसार येशू ख्रिस्ताच्या देहाच्या एकदाच झालेल्या अर्पणाद्वारे आपण शुद्ध करण्यात आलो.

इब्री लोकांस पत्र 10:10

दोन बकऱ्याचे बलिदान प्रतीकात्मकरित्या भविष्यातील बलिदानाकडे आणि येशूच्या विजयाकडे इशारा करते. तो अर्पण करण्यात आला म्हणून तो बलिदानाचा बकरा होता. तो पाप वाहून नेणारा बकराही होता, कारण त्याने जगभरातील समाजाची सारी पापे वाहून नेली आणि त्यांस आमच्यापासून फार दूर केले, जेणेकरून आम्ही शुद्ध व्हावे.

दुर्गा पूजा प्रायश्चिताच्या दिवसाचे कारण आहे का?

इस्राएली लोकांच्या इतिहासात आपण पाहिले की इस्राएलच्या बंदिवासामुळे ख्रि. पू. 700 च्या सुमारास इस्राएली लोक भारतात येऊ लागले, त्यांनी भारताच्या शिक्षणात व धर्मात अनेक गोष्टींची भर दिली. इस्राएली लोक दरवर्षी सातव्या महिन्याच्या 10 व्या दिवशी प्रायश्चिताचा दिवस साजरा करीत असावे. कदाचित, ज्याप्रमाणे त्यांनी भारताच्या भाषांत भर घातली, त्याचप्रमाणे त्यांनी प्रायश्चिताच्या दिवसाची देखील भर घातली असावी, जो दुर्गा पूजा ठरला, वाईटावर मोठ्या विजयाच्या स्मरणार्थ. दुर्गा पूजेच्या आमच्या ऐतिहासिक समजास हे अनुकूल ठरते, जो ख्रि. पू. 600 च्या सुमारास साजरा केला जाऊ लागला.   

जेव्हा प्रायश्चिताच्या दिवसाच्या बलिदानांचा शेवट करण्यात आला

 आमच्या वतीने येशूचे (येशूसत्संग) बलिदान प्रभावी व पुरेसे होते. वधस्तंभावर  (सन 33) येशूच्या बलिदानानंतर लगेच, रोमनांनी सन 70 मध्ये परम पवित्रस्थानासमवेत मंदिराचा नाश केला. तेव्हापासून यहूदी लोकांनी प्रायश्चिताच्या दिवशी पुन्हा कधीही बलिदान अर्पण केले नाही. आज, यहूदी लोक उपवासाच्या गंभीर दिवसाचे पालन करून हा सण साजरा करतात. जसे बायबलमध्ये स्पष्ट केले आहे, त्याप्रमाणे एकदा का प्रभावी बलिदान अर्पण करण्यात आले त्यानंतर वार्षिक बलिदान सुरू ठेवण्याची गरजच उरली नाही.  म्हणून देवाने ते थांबविले.

दुर्गा पूजेच्या प्रतिमा आणि प्रायश्चिताचा दिवस

दुर्गा पूजेत दुर्गेच्या प्रतिमेस आव्हान करण्याचा समावेश आहे जेणेकरून देवाने मूर्तीत वस्ती करावी. प्रायश्चिताचा दिवस येणाऱ्या बलिदानाचे भाकित होते आणि त्यात मूर्तिस आव्हान करण्याची गरज नव्हती. परम पवित्रस्थानी देव दृश्यमान होता आणि अशाप्रकारे मूर्तिची गरज नव्हती.

पण प्रभावी बलिदानाच्या वेळी, शेकडो वर्षे आधी प्रायश्चिताचे अनेक दिवस ज्याकडे अंगूलीनिर्देश करीत होते, त्यात एका प्रतिरूपास आव्हान केले गेले होते. जसे वेद पुस्तकात (बायबल) स्पष्ट केले आहे

¹⁵ तो अदृश्य देवाची प्रतिमा आहे
    आणि निर्माण केलेल्या
    सर्व गोष्टीत तो प्रथम आहे.

कलस्सै 1:15

प्रभावी बलिदानाच्या वेळी, अदृश्य परमेश्वराच्या स्वरूपास आव्हान केने जाई आणि तो मनुष्य येशू आहे असे दाखविले जाई. 

मागोवा घेणे

आपण वेद पुस्तकम् (बायबल) चे वाचन करीत आहोत. आपण पाहिले आहे की देवाने आपली योजना प्रकट करण्यासाठी अनेक चिन्हें दिली होती.  आरंभी त्याने येणाऱ्या ‘तो’ विषयी भाकित केले. त्यानंतर श्री अब्राहामाचे अर्पण, वल्हांडणाचे बलिदान आले, आणि तसेच प्रायश्चिताचा दिवस आला. इस्राएलवर मोशेचे आशीर्वाद आणि शाप वाचले आहेत. याद्वारे त्यांच्या इतिहासास गती प्राप्त होईल, इस्राएल लोकांची सर्व जगभर पांगापांग, भारतात सुद्धा, जसे येथे स्पष्ट केले आहे.

काली सामान्यतः मृत्यूची देवी म्हणून ओळखली जाते, परंतु अधिक अचूकरित्या संस्कृत शब्द काल म्हणजे समय या अर्थाने. कालीच्या प्रतिमा भयंकर असतात कारण सामान्यतः तिने गळ्यात कापलेल्या डोक्यांची माळ घातलेली असते आणि तुटलेल्या हातांचा घागरा घातलेला असतो, तिचा एक पाय तिचा पती शिव याच्या प्रवण शरीरावर असतो. काली आपल्याला हिब्रू वेद – बायबलमधील मृत्यूची दुसरी गोष्ट समजण्यात  मदत करते.

काली पौराणिक कथा सांगते की दैत्यांचा राजा महिषासूर याने देवतांविरूद्ध युद्ध करण्याची धमकी दिली होती. म्हणून त्यांनी त्यांच्या सत्वातून कालीस घडविले. कालीने दैत्यसैन्यात रक्तपात करीत धुमाकूळ माजविला, आणि तिच्या मार्गात येणार्‍या सर्वांचा नाश केला. युद्धाचा चरमोत्कर्ष म्हणजे दैत्यांचा राजा महिषासुर याच्याशी तिची लढाई होती जिचा तिने एका हिंसक लढ्यात नाश केला. कालीने तिच्या विरोधकांच्या रक्तरंजित अवयवांस आपल्या ताब्यात घेतले, पण ती त्या सर्व रक्ताने मादक झाली आणि मृत्यू व विनाश यांचा मार्ग थांबवू शकली नाही. तिला कसे थांबवावे हे देवतांना कळेना म्हणून शिवाने स्वेच्छेने युद्धाच्या मैदानावर निश्चल पडून राहण्याचे ठरविले. अशाप्रकारे, आपल्या मृत विरोधकांच्या डोक्यांनी व हातांनी सजलेल्या, कालीने, प्रवण शिवाच्या पाठीवर एक पाय ठेवला आणि त्याच्याकडे पाहिले तेव्हा ती परत भानावर आली आणि विनाश संपुष्टात आला.

इब्री वेदातील वल्हांडणाच्या वर्णनात काली आणि शिव यांच्या या कथेचे प्रतिबिंब आहे. वल्हांडणाच्या गोष्टीत एका दूताविषयी  लिहिले आहे, जो कालीप्रमाणे, एका दुष्ट राजाचा विरोध करण्यासाठी मृत्यूचे थैमान माजवितो. कालीला रोखण्यासाठी आपले स्थान ग्रहण करणार्‍या मृत्यूचा दूत, शिव याला ज्या घरात असहाय कोकरू अर्पण केले गेले आहे अशा कोणत्याही घरात प्रवेश करण्यापासून रोखले गेले आहे. वल्हांडणाच्या कथेचा देखील अर्थ आहे जो  नासरेथच्या येशूच्या – येशू सत्संग – आगमनाकडे आणि स्वतःस शून्य करून आमच्या वतीने आपल्या प्राणाचे बलिदान करण्याकडे संकेत करतो. वल्हांडणाची कथा जाणून घेण्यासारखी आहे.

निर्गम वल्हांडण      

आम्ही पाहिले की कशाप्रकारे ऋषी अब्राहामाद्वारे त्याच्या पुत्राचे बलिदान हे येशूच्या बलिदानास सूचित करणारे एक चिन्ह होते. अब्राहामानंतर, त्याचा हा पुत्र इसहाक याच्याद्वारे उत्पन्न त्याचे वंशज, ज्यांना इस्राएली म्हटले जाते, त्यांची संख्येत वाढ झाली परंतु ते इजिप्त देशात गुलामही बनले.

आता आपण इस्राएली नेता मोशे याने हाती घेतलेल्या नाट्यमय संघर्षाविषयी पाहणार आहोत ज्याबद्दल बायबलमध्ये निर्गमच्या इब्री वेदात लिहिलेले आहे. त्यात नमूद करण्यात आले आहे की कशाप्रकारे इ.स.पू. 15०० च्या सुमारास, अब्राहामाच्या 5०० वर्षांनंतर मोशेने इस्राएली लोकांना इजिप्शियन लोकांच्या गुलामगिरीतून सोडवले.इजिप्तच्या फारोचा (राज्यकर्ता) मुकाबला करण्यासाठी निर्मात्या परमेश्वराने मोशेला आज्ञा दिली होती आणि त्याचा परिणाम म्हणून उत्पन्न झालेल्या संघर्षामुळे इजिप्तवर नऊ पीडा किंवा आपत्ती आणण्यात आल्या. परंतु फारो इस्राएली लोकांना सोडण्यास तयार झाला नाही म्हणून देव दहावी आणि शेवटचा पीडा आणणार होता. 10 व्या पीडेचे संपूर्ण वर्णन येथे आहे.

देवाने सांगितले की दहाव्या पीडेसाठी इजिप्तमधील सर्व घरांमधून मृत्यूचा एक देवदूत (आत्मा) जाईल. संपूर्ण देशातील प्रत्येक घराचा प्रत्येक पहिला मुलगा एका विशिष्ट रात्री मरण पावेल त्यांस सोडून जे अशा घरांत असतील जेथे कोकरू अर्पण केले गेले असेल आणि कोंकराचे रक्त त्या घराच्या कपाळपट्टीवर लावलेले असेल. फारोच्या नाशाचे कारण हे असेल की, जर त्याने आज्ञा पाळली नाही आणि कोंकराचे रक्त त्याच्या दाराच्या कपाळपट्टीवर लावले नाही, तर त्याचा मुलगा आणि सिंहासनाचा वारस मरेल. आणि इजिप्तमधील प्रत्येक घर आपला पहिला मुलगा गमावेल – जर बळी दिलेल्या कोंकराचे रक्त घराच्या कपाळपट्टीवर लावले नाही तर. इजिप्तला राष्ट्रव्यापी संकटाचा सामना करावा लागला.

परंतु ज्या घरात कोकरू अर्पण केला जाईल आणि त्याचे रक्त दरवाजाच्या कपाळपट्टीवर रंगवले जाईल त्यांस हे अभिवचन देण्यात आले होते की तेथे प्रत्येक जण सुरक्षित असेल. मृत्यूचा देवदूत त्या घरापासून निघून जाईल. म्हणून त्या दिवसाला वल्हांडण म्हटले गेले (कोंकराचे रक्त ज्या घरांवर लावण्यात आले होते त्या सर्व घरांस मृत्यू ओलांडून गेला).

वल्हांडण सणाचे चिन्ह

ज्यांनी ही गोष्ट ऐकली आहे ते असे गृहित धरतात की दारावरील रक्त मृत्यूच्या दूतासाठी चिन्ह होते. परंतु 3500 वर्षांपूर्वी लिहिलेल्या वर्णनातून घेतलेला तपशील पहा.

परमेश्वर मोशेला म्हणाला, “आणि ज्या घरांत तुम्ही असाल त्या घरांत ते रक्त तुमच्याकरिता खूण असे होईल. रक्त पाहीन तेव्हा मी तुम्हाला ओलांडून जाईन”

निर्गम 12:13

जरी देव दारात रक्ताच्या शोधात होता, आणि जेव्हा त्याने पाहिले की मृत्यू ओलांडून जाणार आहे, तरी रक्त देवासाठी चिन्ह नव्हते. हे अगदी स्पष्टपणे सांगते की, रक्त “तुमच्यासाठी खून” म्हणजे चिन्ह – लोकांसाठी होते. हे वर्णन वाचणाऱ्या आपल्या सर्वांसाठी देखील एक चिन्ह आहे. पण हे चिन्ह कसे आहे? त्यानंतर परमेश्वराने त्यांना आज्ञा केली:

 24 तुम्ही या आज्ञेची आठवण ठेवली पाहिजे की तुम्ही व तुमचे वंशज यानी पाळावयासाठी हा नियम कायमचा नियम आहे.
25 परमेश्वर त्याच्या वचनानुसार जो देश तुम्हाला देणार आहे त्यात तुम्ही गेला तर तेथेही तुम्ही हा नियम पाळण्याची आठवण ठेवावी.
26 जेव्हा तुमची मुलेबाळे तुम्हाला विचारतील की हा विधी आपण का करीत आहोत?
27 तेव्हा तुम्ही त्यांना सांगा, ‘हा परमेश्वराच्या वल्हांडणाचा यज्ञ आहे; कारण आम्ही जेव्हा मिसरमध्ये होतो तेव्हा या दिवशी परमेश्वराने मिसरच्या लोकांना मारले परंतु इस्राएल लोक राहात असलेली घरे ओलाडूंन तो पुढे गेला व त्या घरातील आम्हा सर्वाना त्याने वाचवले’ त्यानंतर इस्राएल लोकांनी परमेश्वरापुढे नतमस्तक होऊन त्याची उपासना केली. ()

निर्गम 12:24-27

दरवर्षी त्याच दिवशी वल्हांडण सण साजरा करण्याची इस्राएल लोकांना आज्ञा होती. यहूदी दिनदर्शिका, हिंदू कॅलेंडरसारखी चंद्र दिनदर्शिका आहे, म्हणूनच ती पाश्चात्य दिनदर्शिकेपेक्षा थोडी वेगळी आहे, आणि प्रत्येक वर्षी पाश्चात्य दिनदर्शिकेद्वारे सणाचा दिवस बदलला जातो. परंतु आजपर्यंत, 35०० वर्षांनंतर, यहूदी लोक या घटनेच्या स्मरणार्थ आणि त्या वेळी दिलेल्या आज्ञेचे पालन म्हणून त्यांच्या वर्षाच्या त्याच तारखेला वल्हांडण सणाचा उत्सव साजरा करीत असतात.

प्रभु येशूकडे अंगुलीनिर्देश करणारा वल्हांडणाचा सण

इतिहासाद्वारे या उत्सवाचा मागोवा घेताना आपण काहीतरी विलक्षण पाहू शकतो. आपण हे शुभवर्तमानात पाहू शकता ज्यात येशूची अटक व खटला याविषयी लिहिण्यात आले आहे (त्या पहिल्या वल्हांडणाच्या पीडेच्या 1500 वर्षांनंतर) :

28 नंतर यहूदी येशूला कयफाच्या घरातून रोमन राजवाड्याकडे घेऊन गेले. तेव्हा पहाट झाली होती. आपण विटाळले जाऊ नये व वल्हांडणाचे भोजन करता यावे म्हणून ते राजवाड्यात गेले

नाहीत.योहान 18:28

39 पण वल्हांडण सणात मी तुम्हांसाठीएकाला सोडावे अशी तुमच्यामध्ये रीत आहे. म्हणून मी तुमच्यासाठी यहूद्यांच्या राजाला सोडावे अशी तुमची इच्छा आहे काय?”

योहान 18:39

दुसऱ्या शब्दांत, येशूला अटक करण्यात आली आणि यहूदी कॅलेंडरमधील वल्हांडणाच्या दिवशीच त्याला वधस्तंभावर पाठविण्यात आले. येशूला दिलेली एक पदवी होती

  29 दुसऱ्या दिवशी योहानाने येशूला आपणांकडे येताना पाहिले. योहान म्हणाला, “पाहा, हा देवाचा कोकरा. जगाचे पाप वाहून नेणारा.
30 याच्याविषयी मी बोलत होतो. मी म्हणालो, ‘माझ्यानंतर एक मनुष्य येणार आहे. परंतु तो माझ्याहून थोर आहे. तो माझ्या अगोदरपासून आहे. तो सदाजीवी आहे.’

योहान 1:29-30

येथे आपण पाहतो की वल्हांडण सण आपल्यासाठी कसे एक चिन्ह आहे. येशू, ‘देवाचा कोकरा’ वधस्तंभावर खिळविण्यात आला (म्हणजे बलिदान देण्यात आला) वर्षाच्या त्याच दिवशी जेव्हा 1500 वर्षांपूर्वी घडलेल्या वल्हांडणाच्या पहिल्या दिवसाचे स्मरण करण्यासाठी सर्व यहूदी एक कोकरू अर्पण करीत होते. हे दरवर्षी पुन्हा येणाऱ्या दोन सुट्टीच्या वार्षिक वेळेचे स्पष्टीकरण देते. यहूदी वल्हांडणाचा सण जवळजवळ प्रत्येक वर्षी ईस्टरच्या वेळीच येतो – कॅलेंडर तपासा. (यहूदी कॅलेंडरमध्ये चंद्र-आधारित लीप वर्षांच्या चक्रांमुळे प्रत्येक 19 व्या वर्षी एका महिन्याचे अंतर पडते). म्हणूनच दरवर्षी इस्टर पुढे वाढतो कारण तो वल्हांडण सणावर आधारित आहे, वल्हांडण सणाची वेळ यहूदी दिनदर्शिकेद्वारे ठरविली जाते व ही गणना पाश्चात्यांच्या कॅलेंडरपेक्षा वेगळ्या पद्धतीने केली जाते.

आता ‘चिन्हे’ काय करतात याचा एक मिनिट विचार करा. आपण खाली काही चिन्हे पाहू शकता.

ध्वज हे भारताचे चिन्ह किंवा प्रतीक आहे. आम्ही फक्त त्यावरील नारंगी आणि हिरव्या रंगाची पट्टी असलेला फक्त एक आयत ‘पाहत’ नाही. नाही, जेव्हा आम्ही ध्वज पाहतो तेव्हा आपण भारताचा विचार करतो. ‘सोन्याच्या कमानीं’ चे चिन्ह आम्हाला मॅकडोनल्ड्सबद्दल विचार करण्यास प्रवृत्त करते. नादालच्या हेडबँडवरील ‘√’ चिन्ह नायकेसाठी चिन्ह आहे. नायकेस वाटते की जेव्हा आपण नादालच्या डोक्यावर हे चिन्ह पाहतो तेव्हा आपण त्यांचा विचार करावा. चिन्हे आमच्या मनांतील निदर्शक आहेत

आपला विचार इच्छित वस्तूकडे निर्देशित करण्यासाठी.

निर्गमच्या इब्री वेदातील वल्हांडण सणाच्या वर्णनात स्पष्टपणे म्हटले आहे की हे चिन्ह लोकांसाठी होते, निर्मात्या परमेश्वरासाठी नाही (जरी तो अद्याप त्या रक्ताकडे पाहत असेल आणि जर ते दिसले तर घरास ओलांडून जाईल). सर्व चिन्हांप्रमाणेच, जेव्हा आपण वल्हांडणाकडे पाहतो तेव्हा आपण काय विचार करावा अशी त्याची इच्छा होती? ज्या दिवशी येशूने बलिदान दिले त्याच दिवशी कोंकऱ्यांचा बळी देण्याची उल्लेखनीय वेळ असल्याने, ते येशूच्या बलिदानाचे सूचक आहे.

हे खाली दर्शविल्याप्रमाणे आपल्या मनामध्ये कार्य करते. चिन्ह आपणास येशूच्या बलिदानाकडे इशारा करते.

 त्या पहिल्या वल्हांडण सणाच्या दिवसात मेंढरांचे बळी अर्पण केले गेले आणि रक्त पसरविले गेले यासाठी की लोकांस जिवंत राहता यावे. आणि अशाप्रकारे, येशूकडे संकेत करणारे हे चिन्ह आपल्याला सांगते की, ‘देवाचा कोंकरादेखील’ मृत्यूचे बलिदान म्हणून देण्यात आला होता आणि त्याचे रक्त सांडले यासाठी की आपणास जीवन प्राप्त व्हावे.

अब्राहामाच्या चिन्हात ज्या ठिकाणी अब्राहामास त्याच्या मुलाच्या बलिदानाची परीक्षा द्यावी लागली ते स्थान मोरिया पर्वत होते. एक कोंकरू मेले यासाठी की अब्राहामाच्या मुलाने जगावे.

अब्राहामाचे चिन्ह त्या ठिकाणाकडे इशारा करीत होते.

मोरिया पर्वत तेच स्थान होते जेथे येशूला बलिदान करण्यात आले होते. त्या जागेकडे इशारा करून त्याच्या मृत्यूचा अर्थ आपल्याला ‘पाहण्यास’ लावणारे हे एक ‘चिन्ह’ होते. वल्हांडण सणात आपल्याला येशूच्या बलिदानाकडे इशारा करणारी आणखी एक गोष्ट आढळते – वर्षातील त्याच दिवसाकडे इशारा करण्याद्वारे.  हा कोकराचा यज्ञ पुन्हा एकदा वापरला जातो – येशूच्या बलिदानाकडे लक्ष वेधण्यासाठी – हा फक्त एका घटनेचा योगायोग नाही हे दाखविण्याद्वारे.  दोन वेगवेगळ्या पद्धतींनी (स्थानाद्वारे आणि वेळेद्वारे) पवित्र हिब्रू वेदांमधील दोन सर्वात महत्वाचे उत्सव थेट येशूच्या बलिदानास सूचित करतात. इतिहासातील इतर कोणत्याही व्यक्तीचा मी विचार करू शकत नाही ज्याचा मृत्यू अशा नाट्यमय शैलीत अशा समानतेने दर्शविला गेला आहे. आपण दाखवू शकता काय?

ही चिन्हे यासाठी दिली गेली आहेत जेणेकरून आपणास हा विश्वास व्हावा की येशूच्या बलिदानाची योजना खरोखरच देवाने केली होती. येशूचे बलिदान आपल्याला मृत्यूपासून कसे वाचविते आणि पापांपासून आम्हाला कसे शुद्ध करते याविषयी आपल्याला कल्पना करण्यास मदत करणारे हे एक उदाहरण होते – जे त्याचा स्वीकार करणाऱ्या सर्वांसाठी देवाची देणगी आहे.